‘Een speler als Depay zou nooit in het systeem van Bosz passen!’

De ontwikkelingen in het mondiale voetbal volgen elkaar in rap tempo op en de rol van data begint een steeds grotere rol te spelen. Het Deense FC Midtjylland is een van de bekendste voorbeelden uit de laatste jaren en de club werd met behulp van statistiek voor het eerst in de geschiedenis kampioen. In Nederland is een aantal jaar geleden het bedrijf SciSports opgericht dat zich volledig focust op het combineren van wetenschap (science) en de voetbalsport. Afgelopen maand haalde het bedrijf 1,8 miljoen euro op in een investeringsronde en Voetbalzone ging op bezoek bij Chef de Mission en oprichter Giels Brouwer (27) bij hun nieuwe vestiging in Amersfoort. Eerder verscheen deel een over de totstandkoming van het bedrijf en deel twee over de werkwijze. Vandaag het slotstuk van het driedelige interview over de praktijktoepassing.

Als jullie een goede speler hebben gevonden, gaan jullie daarmee dan leuren bij de clubs?
“Meestal werkt het andersom en stellen we eerst een spelersprofiel op samen met een technisch directeur. Dan vragen wij bijvoorbeeld wie zijn ideale linksbuiten is. Wanneer hij Memphis Depay noemt, gaan wij kijken wie soortgelijke spelers zijn die ze wel kunnen betalen. Maar we brengen naast specifieke soort spelers voor bepaalde posities ook landen in kaart. Als een club meer wil weten over talent in Slovenië, dan zoeken wij de tien grootste talenten en gaan zij vervolgens kijken naar de beelden en bepalen of er iemand tussen zit die geschikt is. In Nederland werken we nu ook nog met clubspecifieke datascouts. Die zijn onderdeel van het scoutingsteam en helpen met recruitment. Wij krijgen dan data van de club, analyseren die en geven advies. Dat doen we vooral omdat we daar veel kennis uit halen voor de algoritmes die we bouwen, maar in het buitenland leveren we eigenlijk alleen nog geautomatiseerde tooling.”

Kun je een voorbeeld geven van een succescase?
“Afgelopen zomer hebben we al bij een twintigtal transfers geholpen, waarvan we er ook aantal hebben afgeraden. Dat is in principe natuurlijk net zo belangrijk als het tippen van een geschikte speler. Een concrete succescase die we kunnen noemen is Wout Weghorst die destijds bij FC Emmen op de bank zat. Zijn contract werd niet verlengd, maar we zagen in de data dat hij altijd op de juiste plek stond, belangrijke doelpunten maakte en daar maar weinig minuten voor nodig had. Dus we zeiden tegen Heracles: kijk een keer naar hem. Vervolgens haalden ze hem als derde spits en de rest van het verhaal is bekend. Niet veel later werd hij verkocht aan AZ voor anderhalf miljoen euro.”

Zijn clubs de enige klanten die van jullie diensten gebruiken maken?
“We werken ook samen met zaakwaarnemers. Zo hebben we via Kees Ploegsma van SEG met Memphis Depay gezeten. We keken in Manchester een wedstrijdje bij hem thuis en intussen deden we een intake om te kijken bij welke club hij zou passen aan de hand van speelstijlanalyse. Waarom lukte het bij PSV wel en bij Manchester United niet? Wat zijn de verschillen tussen die speelstijlen en wat zoekt hij zelf eigenlijk precies? Bij hem ging het over de ruimte en het vertrouwen dat hij kreeg. Hij kon een goede indicatie geven van wat hij zocht in een club. Het allerbelangrijkste was voor hem de verdedigende impact die een aanvaller moest hebben op zijn team en de ruimtes die worden gecreëerd. De data zeggen ook duidelijk dat hij vrijheid nodig heeft om te kunnen excelleren en bij PSV had hij spelers achter zich die de rotzooi opruimden. Een systeem als dat van Peter Bosz zou niet goed bij hem passen, maar Lyon was juist een goede club en speelstijl voor hem.”

Is de conservatieve voetbalwereld intussen helemaal klaar voor jullie komst?
“Ik denk dat de stappen die FC Midtjylland gemaakt heeft heel belangrijk zijn geweest. Ook voor het perspectief van de coach en het type trainer. Het is niet meer alleen harde data die gegeven wordt aan de coaches, maar er is implementatie en intelligentie aan toegevoegd zodat ze het ook kunnen begrijpen. Een trainer als John Stegeman gaat graag met ons zitten om te kijken hoe hij zijn team beter kan maken. Dat is iets heel anders dan trainers van de oude stempel en data-analisten die aan de andere kant stonden. Die vonden zichzelf vaak ook zo fantastisch en klopten zich heel de tijd op de borst om te laten zien hoe slim ze wel niet waren. Die werelden moeten juist bij elkaar komen, want ze hebben hetzelfde doel. Dezelfde taal spreken is dan heel belangrijk.”

Als je met Stegeman gaat zitten, waar komen jullie dan mee?
“Bijvoorbeeld tegenstanderanalyse. Dan zoeken wij patronen in de data over hoe teams aanvallen en waar de zwaktes liggen. Ik zat laatst met Mark-Jan Fledderus die vertelde over de eerste keer dat hij met ons samenwerkte. Hij moest tegen Jesús Corona spelen en we hadden een datarapport voor hem opgesteld. Het bleek dat Nick Marsman vaak Corona aanspeelde en dat hij die bal dan op zijn borst aannam. Daar kwamen vaak de gevaarlijke acties van FC Twente uit voort. Dus toen Fledderus wist waar die bal steeds ging komen, ging hij op die momenten voor Corona staan. Mede daardoor speelde Corona die middag een belabberde wedstrijd, terwijl hij in principe natuurlijk een veel betere speler is dan Fledderus. Op zo’n moment wint de slimste en best geïnformeerde.”

Hoever zijn jullie met het uitrollen van jullie plannen?
“Voor de komende transferzomer lanceren we een tool waarmee mensen bij clubs zelf de database kunnen doorzoeken. Dan kunnen ze intern met de scouts per regio bekijken welke spelers interessant zijn. Dan kunnen wij echt gaan opschalen. SciSkill draait inmiddels wel aardig, maar daarnaast hebben we ook nog een andere projecten en die kosten nu alleen nog maar geld; dat is pure R&D. Intussen is in Manchester een Nederlandse jongen fulltime bezig de clubs langs te gaan. Een van de grootste uitdaging is geschikte mensen vinden. Zo hebben we net iemand weggehaald bij Google en daarvoor bij Amazon werkte. Hij hield veel van voetbal, dus die kwam hetzelfde werk liever bij ons doen. Dat de sport zo tot de verbeelding spreekt is wel een voordeel dat we hebben.”

Wat is de volgende stap?
“We zijn nu echt een nerdonderneming en we moeten gaan switchen naar een commercieel bedrijf. Negentig procent is bij ons aan het programmeren of algoritmes aan het bouwen en we moeten dus meer een sales driven company worden. Dat moet makkelijk kunnen, want de markt is groot en het aanbod is klein. Een van de manieren waarop we onze algoritmes wilden testen was door het te valideren met die van de gokindustrie. Wij dachten dat zij gecompliceerde algoritmes zouden hebben, maar zij gaan vooral mee met flow en kijken hoe er ingezet wordt op wedstrijden en passen daar hun quoteringen op aan.

Als wij de opstellingen weten en hoe goed de spelers op het veld zijn, kunnen we vast en zeker een betere inschatting maken dan de bookmakers en dat is dan ook meteen weer een enorme markt. Tot slot hebben we ook een paar afspraken gehad met ons grote voorbeeld Football Manager. De laatste keer dat we daar waren zeiden ze: ‘Hoe vet zou het zijn als we in de toekomst een partnerschap aan zouden kunnen gaan?’.”