Tijdperk Guus Hiddink in Rusland: een samenvatting

Het is voorjaar 2010. Het WK2010 in Zuid-Afrika is al over minder dan honderd dagen. Mijn geboorteland, Rusland, zal er helaas niet bij zijn. Het tijdperk Guus Hiddink is voorbij. Nu de euforie over EK2008 plaats heeft gemaakt voor de voor Russen zo bekende gevoel van schaamte over het nationale elftal, kunnen we rustig conclusies gaan trekken een korte samenvatting maken van zijn het vierjarige Hiddink tijdperk in het grote Rusland.

Laten we beginnen bij het begin. Op 10 april 2006 wordt bekendgemaakt dat de Nederlandse bondscoach van Australië, Guus Hiddink, een vierjarig contract met de RFS heeft getekend. In Rusland is men er niet onder de indruk van. Het nationale elftal presteert al jaren, onder diverse trainers ondermaats. ‘Waarom zou ene Goes (zoals de Russen dat uitspraken) Hiddink daar verandering in kunnen brengen?’, denkt men op dat moment in Rusland. Slechts enkelingen zijn op de hoogte van zijn uitmuntende prestaties bij de Nederlandse topclub PSV en slechts enkelingen waarderen zijn prestaties met Zuid-Korea. Vooraanstaande Russische trainers als Valeriy Gazzaev en Yuri Semin, die zelf beiden catastrofaal gefaald hebben met het nationale elftal in het verleden, spreken zich negatief uit over een buitenlandse trainer. Ik ben dan ook letterlijk de enigste die hem herkend en benadert op het Russische vliegveld Sheremtievo-2, wanneer hij evenals ik een dag na de 1-0 gewonnen oefenwedstrijd tegen Estland, terugvliegt naar Amsterdam, in augustus van 2006.

De kwalificatie voor het EK2008 verloopt niet geweldig. Het vertoonde spel laat te wensen over en er worden erg matige resultaten geboekt tegen laagvliegers als Estland, Macedonië en Andorra. Uit de tweeluiken tegen Kroatië en Israël haalt Rusland maar drie punten. Op Wembley gaat Rusland met 3-0 onderuit en ook in Israël wordt er verloren (2-1). De wedstrijd in Moskou tegen Engeland is Rusland’ laatste kans om hoop te houden op kwalificatie. In een kolkend Luzhniki schreeuwen 85.000 uitzinnige Russen hun team naar een 2-1 overwinning. ‘Er is nog hoop’, wordt er zachtjes gefluisterd na afloop. Een maand later, schiet de Kroatische aanvaller Mladen Petric in de 77e minuut Rusland hoogstpersoonlijk naar het EK2008, door het slotakkoord te tekenen voor een 2-3 overwinning van Kroatië op Engeland.

Het is 2008 en Rusland gaat naar het EK. Na een slechte start tegen Spanje herstellen de Russen zich en komen ze vrij makkelijk de groepsfase door. Vervolgens maakt Hiddink zich onsterfelijk voor tweehonderd miljoen Russen, door zijn eigen geboorteland Nederland uit te schakelen met de elf van Rusland. De topfavoriet wordt tactisch overklast, overbluft en overlopen door de mannen van Hiddink. Voetbal van zo’n hoge klasse is niet meer in Rusland gezien sinds te tijden van de Sovjet-Unie. In Rusland zijn zowel de kranten als de fans lyrisch. Er wordt gesproken van ‘magistraal’ en ‘oogstrelend’ voetbal. Na de uitschakeling tegen Spanje worden de mastermind en zijn pionnen als helden thuis ontvangen. Iedereen vestigt hoop op WK2010, kwalificatie daarvoor was immers de nog in 2006 gestelde hoofddoel. Het EK2008 was slechts voorspel denkt iedereen op dat moment.

Tijdens deze kwalificatiereeks laat Rusland echter niet het voetbal zien, dat we allemaal konden aanschouwen op het EK tegen Zweden en Nederland. In de meeste wedstrijden wordt er slap gevoetbald, maar haalt Rusland desondanks de nodige punten. De sfeer in het team is goed en alle spelers zijn lyrisch over Hiddink en de hoeveelheid vrijheid die hij ze geeft. Een enkele uitzondering waar Rusland haar niveau van het EK2008 haalt is de uitwedstrijd tegen Finland, waarbij uiteindelijk meer Russische uitsupporters dan Finnen aanwezig waren. Van het grote Duitsland wordt er uit maar nipt met 2-1 verloren. Ik en met mij nog zo’n twee dozijn Russen wachten de spelers na afloop in het Hilton hotel in Dortmund op. Bij binnenkomst krijgen ze een applaus en wordt er ‘Werim w komandu’ gezongen; we geloven in ons team. Thuis is Rusland Duitsland de baas maar wordt er desondanks met 0-1 verloren.

Rusland is veroordeeld tot play-offs tegen het kleine Slovenië. Niemand die ook maar denkt dat Hiddink Zuid-Afrika niet zal halen. In Moskou geeft het elftal van Hiddink de wedstrijd in het laatste kwartier uit handen en het grootste deel van het Russische volk ziet de bui al hangen. Een paar dagen later komt ons ergste nachtmerrie uit. In Maribor schiet Zlatko Dedic in de 44e minuut het grootste land ter wereld volledig in rouw. Het volk is teleurgesteld, boos en vooral verbaasd. Het gevoel van trots heeft weer plaats gemaakt voor schaamte. Na afloop zouden alle spelers in het vliegtuig gezamenlijk hun excuses aan Goes Iwanovich hebben aangeboden en hem gevraagd om te blijven. De pers wijst de spelers, die zich niet hielden aan de avondklok een dag voor de thuiswedstrijd, als verantwoordelijken voor de uitschakeling. Het aanzien van de ploeg onder het volk is weer eens gedaald tot nul. De Russische vedettes schreeuwen allemaal om contractverlenging voor Hiddink, maar tevergeefs. De nieuwe voorzitter van de RFS, Sergey Fursenko, kent geen vergiffenis. Hij wijst Hiddink aan als de verantwoordelijke voor het mislopen van het WK en weigert te denken over eventuele contractverlenging. Het tijdperk Goes Hiddink eindigt roemloos met een 1-1 gelijkspel tegen Hongarije.

Wat heeft het tijdperk Hiddink ons nu uiteindelijk gebracht? Vier jaar later zijn we terug bij af. Het nationale elftal is weer eens hoofdonderwerp van bekende Russische cabaretiers en alledaagse moppen. Het vertrouwen in hun kunnen ligt weer eens tegen de ondergrens. Hiddink is weg en met hem alle mooie plannen voor innovatieve jeugdvoetbalscholen, academie, hoofdsponsor Roman Abramovich en natuurlijk het allerbelangrijkste, Zuid-Afrika2010. Mission failed. Individuen als Andrey Arshavin, Yuri Zhirkov en Dinyar Bilyaletdinov, die hun transfers naar Europa aan Guus te danken hebben, zullen de man nooit vergeten. Bij de rest zullen de herinneringen aan de Varssevelder door de jaren heen vervagen. Wat is de conclusie die we uit deze vierjarige soap kunnen trekken? Is het trainen van het Russisch elftal vergelijkbaar met het werk van Sisyphos? Of heeft Hiddink in het begin gewoon veel mazzel gehad met Rusland? De meningen zijn verdeeld en zullen waarschijnlijk altijd verdeeld blijven. Ik zelf heb geen zin in meer in deze discussies. Het enigste wat ik wil is Goes Iwanovich succes wensen in het zonnige Turkije. Laat je kunsten zien en loods Turkije naar de finale van het EK2012, om vervolgens net als in 2009 in Maribor te verliezen van een underdog, die dit keer Rusland zal heten.