Supporters om je heen

In het van nostalgie doordrenkte nummer Oh oh Den Haag van Harry Jekkers, mijmert deze over hoe hij vroeger met zijn vader naar ADO ging kijken in het Zuiderpark. “Een warme worst, supporters om je heen.” Het Zuiderparkstadion is er niet meer, zoals wij ook afscheid hebben moeten nemen van de Alkmaarderhout, De Meer, Monnikenhuizen, Oosterparkstadion en nog meer stadions. In plaats van een warme worst eet de supporter nu een loempiaatje met saus uit een kartonnen bakje dat hij afrekent met een plastic kaartje waar zoiets als ‘Arena’s’ op staan. Alle reden dus om met weemoed terug te kijken op die goede oude tijd. Of toch niet?

De essentie zit in het tweede deel van het zinnetje uit de liedtekst: supporters om je heen. Als het gaat om het waarnemen van de actie kun je discussiëren over de beste manier om een wedstrijd te volgen. Als het echter de beleving en de sfeer betreft, gaat er niets, maar dan ook werkelijk niets, boven het bijwonen van een wedstrijd in een stadion. Het begint al met de tocht erheen. Naarmate je dichter bij je eindbestemming komt, neemt het aantal mensen dat eenzelfde shirt draagt als jij, hand over hand toe. Bij de ingang sta je met je kaart in de aanslag dicht op elkaar gepakt in gezamenlijke opwinding over wat er gaat komen, te wachten tot je naar binnen mag. Dan de trappen op en je plekje opzoeken, bladeren in het wedstrijdboekje, de spelers toezingen die de warming-up doen en met je medesupporters de opstelling doornemen.

Vervolgens wordt de tune ingezet die de intocht van de spelers en de scheidsrechters inleidt, zingen we gezamenlijk uit volle borst het clublied en gaat het spektakel van start. Alle emoties die voetbal kunnen oproepen borrelen bij je naar boven, maar je deelt ze met duizenden mensen om je heen. Je boosheid kun je wegschreeuwen in een kabaal dat tot buiten de stad hoorbaar moet zijn, je blijdschap kun je de vrije loop laten in een wilde dans die het beton laat golven omdat jij niet de enige bent die staat te springen. En in de tussentijd mopper je hardop over een foute pass, een speler die als een natte krant speelt en de scheidsrechter die zoals gewoonlijk op de hand van de tegenstander is of anders wel gewoon blind. Om je heen wordt instemmend mee gebromd.

Natuurlijk is het niet altijd een feest om naar een voetbalwedstrijd te gaan kijken. De weersomstandigheden kunnen aardig roet in het eten gooien. Aangezien onze competitie begint als het mooie weer op z’n einde loopt, en eindigt als de eerste mooie dagen zich weer aandienen, is het noodzakelijk dat de wedstrijden je een warm gevoel bezorgen. Maar daar is lang niet altijd sprake van. Bovendien is de tijd dat er werd afgetrapt op zondagmiddag half drie voorbij. Om de liefhebber die de luie stoel verkiest boven het harde plastic van het stadionzitje beter van dienst te kunnen zijn, is de competitie opgedeeld in hapklare brokken die zich uitspreiden over het hele weekend, te beginnen bij de vrijdagavond. De aanvangstijden van de wedstrijden vormen voor de tv-kijker een mooie serie van aansluitend kijkplezier maar hebben tot gevolg dat de trouwe stadionbezoeker op de meest onmogelijke tijden moet opdraven. Aangezien de meeste kaarthouders niet naast het stadion wonen en dus flink wat tijd kwijt zijn met hun tocht richting het tweewekelijkse verzetje en weer terug, schieten zaken als het nuttigen van een eenvoudige doch voedzame maaltijd er wel eens bij in, net als het genoegen om na afloop via Studio Sport de samenvattingen te bekijken van de overige wedstrijden.

Het is tekenend voor de transformatie die het voetbal heeft ondergaan sinds de tijd die Harry Jekkers beschrijft in zijn lied. Destijds was het een sport die bezocht moest worden om er van te kunnen genieten, ondertussen is het een tv-sport geworden. De stadions hebben tegenwoordig ook meer weg van televisiestudio’s dan ooit, met camera’s op de meest onmogelijke plekken. Van het dak tot aan alle uithoeken van het gebouw, inclusief de catacomben waar nu en dan opmerkelijke beelden te schieten zijn. Naast het veld zien we presentatoren en analisten achter tafeltjes staan met een microfoon in de hand, felle lampen die het geheel verlichten en een camera die het tafereel in de huiskamer brengt. Voordat de wedstrijd begint komen de coaches van beide elftallen hier nog even hun licht laten schijnen op de komende gebeurtenissen. Na afloop worden bezwete en nog nahijgende spelers voor grote schermen geplaatst met daarop de logo’s van alle sponsors om antwoord te geven op de vraag: “Wat ging er door je heen?”

Maar de transformatie blijkt nog duidelijker als je kijkt naar de inkomsten die betaaldvoetbalorganisaties tegenwoordig genereren. Een steeds groter deel daarvan komt uit tv-gelden. Aangezien onze competitie geen volle zalen trekt in andere delen van de wereld zijn de percentages bij de eredivisieclubs niet echt schokkend te noemen, maar dat geldt niet voor sommige clubs die actief zijn in de grote competities om ons heen. Hun megabegrotingen worden in enkele gevallen voor meer dan de helft gefinancierd door de man op de bank. En die man kan net zo goed in Argentinië als in Indonesië wonen. Met een dergelijk potentieel aan kijkers is het niet verbazingwekkend dat er bij de verkoop van voetbalrechten miljarden over tafel gaan. En dat sponsors bereid zijn ver te gaan om een club over te halen hun naam op het shirt af te drukken. In dat opzicht kun je sponsorgeld dus ook niet los zien van televisie.

Moeten wij vrezen voor een situatie waarbij publiek enkel nog een decorstuk is van een televisieshow? Een situatie waarbij een club oproept om eens een wedstrijdje te bezoeken zoals nu gebeurt bij De Wereld Draait Door, tegen een kleine vergoeding, consumptie inbegrepen? Waarschijnlijk niet. Daarvoor heeft het live meemaken van voetbal een te groot charme en een te grote verslavende werking. Hoe mooi voetbal op tv ook is, het zal altijd dat ene element missen: supporters om je heen.