Méér dan een mand wasgoed en een aankoopbeleid

We mogen ons gelukkig prijzen met het Nederlands Elftal. Met 16.658.000 zielen zijn we een minuscuul landje, we vormen maar een kwart procent van de wereldbevolking. Maar liefst zestig landen op deze aardbol tellen meer inwoners. Toch zijn we in de populairste sport van deze planeet, geschat wordt dat ongeveer de helft van de wereldbevolking zichzelf voetballiefhebber noemt, momenteel vicekampioen. Voor de derde keer. Voetbalkenners, wiskundigen en demografen zullen het er over eens zijn: we hebben al decennialang meer voetbaltalent tot onze beschikking dan statistisch gezien ook maar enigszins rechtvaardig is.

Desondanks lijkt het al jaren een trend te zijn onder de zelfverklaarde 'serieuze' voetballiefhebbers om denigrerend te spreken over Oranje. Ik ken voetbalfanaten die voorafgaand aan het laatste WK bijna trots verkondigden dat ze geen enkele kwalificatiewedstrijd voor het toernooi gezien hadden. Mensen waarbij de logo’s van Eredivisie Live en Sport 1 bij wijze van spreken bijna in het tv-scherm gebrand staat, maar die een dvd’tje huren als Nederland een kwalificatiewedstrijd speelt tegen Hongarije: ze bestaan echt. Evenals analysten die de tweede plaats op het WK bagatelliseren met als argument: “Ja, maar vraag niet met wat voor voetbal!” De zelfverklaarde 'serieuze' voetballiefhebber heeft hart voor een club en neemt het interlandvoetbal voor kennisgeving aan, zo lijkt het.

Deels begrijp ik dat wel. Argumenten genoeg voor het clubvoetbal.
Eén: Je nationale elftal is een gegeven, daar ben je domweg aan verbonden door de grond waarop je ter aarde kwam. Je club is een keuze die je ergens in je leven zelf gemaakt hebt en is daardoor automatisch persoonlijker.

Twee: Supporter zijn is leuker als er rivaliteit is met supporters van andere clubs. Als Ajax-supporter je club van Feyenoord zien winnen, of andersom, is dubbel zo mooi met het vooruitzicht dat je op maandagochtend bij het koffieautomaat die collega die supporter is van de andere club tegenkomt. Maar als je op tv Nederland van Duitsland ziet winnen is er waarschijnlijk geen Duitser te bekennen om de overwinning wat extra glans te geven.

Drie: Je club speelt over het merendeel van het jaar wekelijks één of twee belangrijke wedstrijden. Het Nederlands Elftal doet er eigenlijk maar één maand per twee jaar echt toe, daar we ons in de luxepositie verkeren dat de kwalificatiereeks voor Oranje doorgaans weinig meer dan een formaliteit is. Iemand waar je wekelijks lief en leed mee deelt is een goede vriend, iemand waar je slechts eens per twee jaar lol mee hebt, dat is een kennis.
Vier: Volwassen mannen in oranje indianenpakken en met een bos wortels op hun hoofd kom je bij je club godzijdank niet tegen.

Toch heb ik een grote zwak voor interlandvoetbal en niet eens zozeer omdat 'we' op dat gebied momenteel heel wat meer te vertellen hebben dan op clubgebied. Mijn liefde voor interlandvoetbal komt voornamelijk voort uit een soort nostalgie. Omdat het veel dichter komt bij de volkssport voetbal zoals die ooit bedoeld was. In vroeger tijden stond een club voor een stad, een streek of een fabriek. Ajax was het wereldse Amsterdam. Feyenoord was Rotterdam en de havens. PSV was Eindhoven en Philips. En spelers die het tien, elf, twaalf seizoenen bij één club uithielden, omdat ze nou eenmaal op een bijna natuurlijke wijze aan die club verbonden waren, dat waren geen uitzonderingen. Zoals het hoorde, maar zoals het allang niet meer is.

Ik zal PSV als voorbeeld nemen. Van de dertien spelers die in 1978 uitkwamen in de dubbele finale om de UEFA Cup tegen Bastia waren er twaalf Nederlands, acht waren geboren in Noord-Brabant, twee spelers kwamen zelfs uit Eindhoven en drie anderen uit het veertien kilometer verderop gelegen Helmond. Je club vertegenwoordigde nog iets concreets. Nu sta je in Eindhoven wekelijks welgeteld één Brabantse “boer” aan te moedigen, plus een Amsterdammer, een Rotterdammer, een Utrechtenaar, drie Zweden, een Bulgaar, een Hongaar, een Braziliaan en een Canadees. En met een beetje pech speelt één van de helden uit je vreemdelingenlegioen over een paar maanden bij de directe concurrentie. Op den duur ga je je als supporter toch een beetje afvragen: wat vertegenwoordigen deze spelers eigenlijk nog, behalve een mand met wasgoed in mijn clubkleuren en een aankoopbeleid?

Het interlandvoetbal is in dat opzicht nog veel puurder. De elf beste beschikbare voetballers van één land tegen de elf van een ander land. Dat is helder, net zoals het clubvoetbal in betere tijden. Je hebt met alle spelers die je aan staat te moedigen een connectie. Ze vertegenwoordigen het land waarin jij geboren en getogen bent, het land van je vrienden en familie, je jeugdherinneringen, de plaatsen waar jij je thuis voelt, je culturele achtergrond. En overstappen naar de concurrentie is geen optie. Godzijdank. Anders had Mark van Bommel onder Marco van Basten misschien wel voor Duitsland gekozen en zou Ruud van Nistelrooij zijn zaakwaarnemer wat andere bondscoaches hebben laten bellen toen Bert van Marwijk besloot hem niet mee te nemen naar het WK. Terwijl bij je club de passanten komen en gaan en daardoor de identiteit van de vereniging steeds verder afbrokkelt, is er geen koopzieke Russische oliebaron, Arabische sjeik of Amerikaanse investeerder die Robin van Persie, Rafael van der Vaart, Wesley Sneijder of Arjen Robben ooit weg kan kopen bij het Nederlands Elftal. Modern football bestaat daar niet. Je krijgt als speler één land en daar moet je het mee doen. Voor supporters is dit concept net zo’n grote zege als het Bosman-arrest voor spelers.

Ik ben geen nationalist. Trots zijn op je nationaliteit vind ik onzin, Nederlander zijn is immers een gegeven, geen prestatie. Ik voel niet direct meer compassie voor een Nederlander dan voor een Duitser, Belg of Brit. Maar ik hou van interlandvoetbal en ik hou van het Nederlands Elftal. Al was het maar omdat ik het idee prettig vind dat een nationaal elftal nog ergens voor staat.