Hoe het droomhuwelijk tussen Conte en Chelsea op klappen kwam te staan

LONDEN - Exact een jaar geleden was er in Engeland niets dan lof voor Antonio Conte. De 48-jarige Italiaan werd in zijn eerste seizoen als manager van Chelsea direct met overmacht kampioen, wat een veelbelovend begin leek voor een langdurig en goed huwelijk. Nu schrijven de Engelse kranten echter al maanden over niets anders dan het naderende vertrek van Conte uit Londen. Hoe kon de situatie van het ‘bevlogen voetbalgenie’ zo veranderen in één seizoen?

Door Chris Meijer

In de beginfase van vorig seizoen verspeelde Chelsea achtereenvolgens punten tegen Swansea City (2-2), Liverpool (1-2 nederlaag) en Arsenal (3-0 nederlaag). Conte schakelde in de rust van de wedstrijd tegen the Gunners, die hij toen al als verloren beschouwde, over naar een 3-4-3-formatie en legde daarmee de basis voor een geoliede voetbalmachine, die nauwelijks te verslaan was. Na de nederlaag tegen Arsenal bleef Chelsea twaalf competitiewedstrijden op rij ongeslagen, waardoor men de koppositie in de Premier League greep en die niet meer weggaf. Dankzij een 0-1 overwinning op West Bromwich Albion stelden the Blues twee wedstrijden voor het einde van de competitie de landstitel veilig. Een prestatie van formaat, temeer omdat analytici vooraf stelden dat de selectie van Chelsea niet in balans was. De formatie van Conte werd vooraf dan ook niet tot de topfavorieten voor de titel gerekend, maar de Italiaan wist een kampioenelftal te smeden. Het succesvolle debuutjaar zorgde ervoor dat de verwachtingen voor dit seizoen fors toenamen, ook omdat Chelsea zich zou gaan roeren op de transfermarkt. Al snel diende zich voor Conte het eerste probleem aan: Diego Costa.

De spits had met twintig competitietreffers een belangrijke rol gespeeld in het kampioenschap van Chelsea. Conte was echter voornemens om afscheid te nemen van Costa en liet hem dit per een sms weten. De oefenmeester wilde bij Chelsea verder met Álvaro Morata en hoopte zijn voorganger stilletjes te kunnen lozen, maar dit pakte niet zo uit. De onenigheid tussen de spits en Conte werd breed uitgemeten in de Engelse pers en Costa vertrok vervolgens naar Brazilië om daar voor zichzelf te trainen. Chelsea wist hem uiteindelijk pas na de transferperiode te slijten aan Atlético Madrid, dat afgelopen zomer geen spelers kon halen door een transferverbod. Zodoende bleef de rel bijna de hele zomer door sudderen, wat ongetwijfeld ook zijn weerslag heeft gehad op de spelersgroep van Chelsea en de populariteit van de manager bij de clubleiding. Daarnaast verloor Conte met Nemanja Matic een belangrijke pion, uitgerekend aan concurrent Manchester United. De Italiaan zou daar afgelopen zomer al achter de schermen zijn beklag over hebben gedaan, omdat hij de Servische middenvelder helemaal niet kwijt wilde.

“Het zou me verbazen als Conte er over twaalf maanden nog zit. Ze zijn niet bang om een topmanager de laan uit te sturen, maar ze hebben nu eenmaal een model waarin de eigenaar veel macht heeft. Misschien is dat frustrerend voor Conte, want hij had er meer spelers bij willen hebben”, sprak Jamie Carragher in augustus al tegenover Sky Sports. Het vertrek van Matic was niet het enige dat Conte afgelopen zomer dwars zat. De afwachtende houding van de clubleiding zorgden voor irritaties bij de Italiaan, die zo onder meer Romelu Lukaku aan zijn neus voorbij zag gaan. Hij kreeg bij Chelsea naar verluidt niet de spelers die hij eigenlijk wilde hebben. “Ik heb geen grote invloed op de transfermarkt, de clubleiding neemt de beslissingen op dat vlak”, liet een gefrustreerde Conte al eens weten. De oefenmeester had tevens de pech dat de aankopen die wél kwamen, zoals Morata, Davide Zappacosta, Antonio Rüdiger, Danny Drinkwater en Timoué Bakayoko, een beetje tegenvielen. Zo stelden analytici in de zomer andermaal vast dat de selectie van Chelsea niet in balans was. Voorlopig heeft de winterse komst van Olivier Giroud, Ross Barkley en Emerson Palmieri hier weinig aan veranderd.

Het verlies van Costa en Matic kon dus niet worden opgevangen door Morata en Bakayoko, terwijl Conte ook overhoop kwam te liggen met David Luiz. De Braziliaanse verdediger was vorig seizoen nog een vaste waarde, maar houdt dit jaar vooral de bank warm bij Chelsea. Zo is er in iedere linie een belangrijke speler uit het elftal verdwenen en met John Terry vertrok er bijvoorbeeld ook iemand met een grote waarde in de kleedkamer. Uiteindelijk pakte dit uit zoals de analytici in de zomer al hadden voorspeld: de achterstand van Chelsea op de ongenaakbare kampioen Manchester City bedraagt momenteel 27 (!) punten. Met nog drie wedstrijden te gaan lijken the Blues een ticket voor de groepsfase van de Champions League mis te gaan lopen. Er werd dit seizoen verloren van onder meer Burnley, Crystal Palace, Bournemouth en Watford: wedstrijden die vorig seizoen over het algemeen juist moeiteloos gewonnen werden. Is dat dan allemaal te danken aan de zomerse veranderingen in de selectie? Nee, zeker niet.

Er zouden in het begin van het seizoen in de spelersgroep al irritaties zijn ontstaan over de trainingsmethode en de bevlogenheid van Conte. De intensiteit van de trainingen zou met name in het begin van het seizoen tot de nodige blessures hebben geleid, mede doordat Chelsea dit jaar ook in Europees verband actief was. Bovendien was de magie van Conte’s kampioenformatie een beetje uitgewerkt. Tegenstanders wisten hoe ze zich moesten wapenen tegen de formatie van de Italiaan en stelden zich daar op in. Daarmee kwamen onvermijdelijk nederlagen, wat weer tot verlies aan vertrouwen en vorm leidde. Met name in defensief opzicht is dat vertrouwens- en vormverlies behoorlijk nadelig, want met drie verdedigers leidt dat een stuk sneller tot schade. Doordat het dit seizoen aanzienlijk minder loopt met drie verdedigers, kwam er ook vanuit de spelersgroep kritiek op de tactiek van Conte. Zo had David Luiz voorafgaand aan de Champions League-wedstrijd tegen AS Roma, die met 3-0 verloren ging, aangedrongen op een systeem met vier verdedigers. Het leidde tot een aanvaring tussen Conte en de Braziliaanse verdediger, die vervolgens nauwelijks meer in actie kwam.

David Luiz was dit seizoen niet de enige die kritiek leverde op de spelopvatting van Conte. Ook sterspeler Eden Hazard liet zich in de media kritisch uit over de speelwijze in enkele topwedstrijden, waarin de oefenmeester zijn formatie aanpaste naar een behoudende 5-3-2. Succes leverde dat doorgaans, bijvoorbeeld in de wedstrijden tegen Manchester City (0-1 en 1-0 verlies) en Barcelona (3-0 nederlaag), niet op. “Ik had het gevoel een wedstrijd gespeeld te hebben waarin ik wel gelopen heb, maar niet gevoetbald. Dat is jammer. We hadden nog drie uur kunnen spelen, ik zou geen enkele bal geraakt hebben”, zei Hazard in maart na de met 1-0 verloren uitwedstrijd tegen Manchester City. Conte reageerde onmiddellijk op de Belgische aanvaller: “Mijn tactiek was om de ruimtes tussen de linies klein te houden. City is een ongelofelijk sterke tegenstander. Als je hen tussen de lijnen laat voetballen, krijg je drie of vier goals om de oren.”

Chelsea verloor dit seizoen reeds negen keer, terwijl zes competitiewedstrijden in een remise eindigden. Vorig seizoen leed het elftal van Conte slechts acht keer puntverlies (drie remises en vijf nederlagen), waardoor men na 35 wedstrijden 18 punten meer had dan nu. Het is volgens de Engelse media onvermijdelijk dat de Italiaan binnen enkele weken de deur achter zich dicht zal trekken op Stamford Bridge. Sterker nog, er wordt in Engeland al maanden gespeculeerd over de opvolging van Conte alsof hij reeds vertrokken is. Dat heeft ook te maken met de uitgebluste en ongelukkige indruk die de Italiaan bij vlagen maakt, zo schreef onder meer de London Evening Standard: “Conte is een geweldige strateeg, dat heeft hij laten zien door vorig jaar kampioen te worden met een redelijk matige selectie. Maar het lijkt erop alsof hij het nu al opgegeven heeft bij Chelsea. Bij alles wat Conte zegt, wekt hij de indruk een breuk te willen forceren. Waarschijnlijk zou hij zelfs de champagne ontkurken als hij te horen krijgt dat hij ontslagen wordt. Hij is een topmanager, maar zijn methode werkt niet meer bij Chelsea. Het zou logisch zijn als hij zo spoedig mogelijk vertrekt.”

Al maanden vraagt de Engelse pers naar de toekomst van Conte. “Ik hoop dat jullie me nu eens begrijpen. Ik ben niet bezorgd over mijn baan. Ik werk iedere dag keihard en geef 120 procent. Als dit genoeg is, is het goed. Anders kan de club een beslissing nemen. Het is moeilijk, omdat jullie me op iedere persconferentie vragen of ik bezorgd ben. Dat ben ik niet. Morgen weer een dag. Ik probeer alles eraan te doen. Als dat niet genoeg is, moet de club dat tegen me zeggen. Dan gaat het leven verder”, sprak Conte in februari na de 0-3 thuisnederlaag tegen Bournemouth. De speculatie is er nadien echter niet minder op geworden. Thomas Tuchel, Laurent Blanc, Luis Enrique (allen werkloos), Massimiliano Allegri (Juventus), Eusebio Di Francesco (AS Roma), Maurizio Sarri (Napoli), Julian Nagelsmann (TSG 1899 Hoffenheim), Brendan Rodgers (Celtic) en Leonardo Jardim (AS Monaco) zijn zomaar wat namen die reeds de revue passeerden voor de door de Engelse pers gecreëerde vacature. Het enige dat het vertrek van Conte nog in de weg zou staan, is zijn tot 2019 lopende contract. Als Chelsea hem besluit te ontslaan, krijgt hij naar verluidt een jaarsalaris van 10,2 miljoen euro mee.

Conte is niet de eerste Chelsea-manager die zou sneuvelen na in zijn eerste seizoen kampioen te zijn geworden, want ook José Mourinho kreeg in 2015 te maken met het zogenaamde second season syndrome. Bovendien viel er dit seizoen in de titelstrijd voor Chelsea weinig te beginnen tegen het oppermachtige Manchester City, terwijl Conte zijn tweede jaar in dienst van de Londenaren nog op kan luisteren met een prijs. Dan moet er in de FA Cup-finale op 19 mei wel gewonnen worden van Manchester United. Indien er daarna een einde komt aan de samenwerking met Chelsea, hoeft hij waarschijnlijk niet lang zonder werk te zitten. De Italiaan werd reeds in verband gebracht met onder meer Real Madrid, Barcelona, Paris Saint-Germain, Napoli, de Italiaanse nationale ploeg en AC Milan, al zijn dit niet per definitie hele reële opties. Conte zou naar verluidt zijn zinnen hebben gezet op een terugkeer naar Italië en zal in dat geval moeten afwachten of er komende zomer een trainerscarrousel op gang komt. Gianluca Vialli, voormalig ploeggenoot van Conte, zei recent bij Sky Italia dat de oefenmeester in ieder geval niet kan wachten tot hij vertrekt bij Chelsea. “Of het nu bij de Italiaanse nationale ploeg of Paris Saint-Germain is, hij zal wel weer een plaats vinden waar hij belangrijke prijzen kan winnen. Er zal een hele rij contracten klaarliggen waar hij zo kan tekenen.”