‘Er is hier heel veel respect voor met name Ajax en Oranje’

Mbour is vermoedelijk niet een plek waar je direct Nederlandse invloeden verwacht. Toch is het Senegalese dorp, gelegen aan de westkust ten zuiden van hoofdstad Dakar, de thuishaven van de zogenaamde Dutch Senegal Football Academy. Naast de Nederlandse driekleur en de toekan van hotelketen Van der Valk in het logo, verraden de onmiskenbare oranje tenues de oorsprong van de academie. De Nederlandse scout Patrick Busby was zeven jaar geleden betrokken bij de oprichting van de Dutch Senegal Football Academy en speelt vanuit zijn specialisme nog altijd een rol bij het project, dat een imposante groei heeft doorgemaakt.

Door Chris Meijer

Het Noord-Hollandse dorp Akersloot loopt als een rode draad door het ontstaan van de Dutch Senegal Football Academy. In het Van der Valk-hotel aan de boorden van het Alkmaardermeer ontstond ooit de nu in Mbour gevestigde academie, al werd de basis hiervoor al drie jaar eerder op exact dezelfde plek gelegd. Busby neemt ons mee naar het pinksterweekend van 2010. Traditioneel staat in dit weekeinde het Cor Groenewegen Toernooi op de velden van FC Uitgeest op het programma. Jaarlijks geven verschillende Europese topclubs acte de présence op Sportpark De Koog, maar voor de 25e editie van tien jaar geleden waren ook de nationale Onder-19-teams van Zuid-Korea, Japan en Senegal van de partij. “In de week voor het toernooi worden oefenwedstrijden afgewerkt tussen verschillende deelnemers die van buiten Europa komen. Ik was aanwezig bij de wedstrijd tussen Senegal en Atlético Mineiro, van wie ik Bernard (tegenwoordig in dienst van Everton, red.) al kende. Bij Senegal viel mijn oog op Moussa Konaté”, zo brengt Busby in herinnering. “Tegen Ben van der Valk, de eigenaar van het hotel in Akersloot en een goede vriend van mij, grapte ik dat ik de speler van het toernooi al had gezien.”

In het Van der Valk-hotel van Akersloot, waar de deelnemers aan het Cor Groenewegen Toernooi doorgaans verblijven, trof Busby Seydou Touré, die als begeleider met de Senegalese ploeg was meegereisd richting Nederland. “Er ontstond direct een klik. Hij sprak Engels en werkte voor zaakwaarnemer Ger Lagendijk in Senegal, waardoor hij de Nederlandse markt al een beetje kende. Tegelijkertijd kon hij me aan de benodigde informatie helpen”, legt Busby uit. De ervaren scout, die voor Ajax, Hamburger SV, FC Groningen, de Amerikaanse voetbalbond en Brighton & Hove Albion werkte en tegenwoordig verantwoordelijk is voor de data-, live- en videoscouting bij Prime Sportbusiness, kreeg gelijk: Konaté werd inderdaad speler van het toernooi. Voor zijn toenmalige werkgever HSV was Konaté geen optie, daar de Duitse club geen jonge Afrikaanse spelers kon aantrekken. “Omdat ik weet hoezeer Afrikaanse spelers hunkeren naar een voetbaltoekomst in Europa en de gunfactor voor Senegal en Touré hoog was, bood ik aan om te helpen met een eerste stap naar Europa.”

Busby belde rond in zijn netwerk en vond met Dietmar Beiersdorfer, toenmalig directeur spelersbeleid bij Red Bull Salzburg, een geïnteresseerde. De reiskosten moesten alleen voor eigen rekening worden genomen en daar ontstond de samenwerking die uiteindelijk leidde tot de oprichting van de Dutch Senegal Football Academy. De eerder genoemde Ben van der Valk nam de reiskosten van Konaté voor zijn rekening, Touré organiseerde de trip en Busby regelde het ‘voetbalgedeelte’. Ondanks dat de stage in Oostenrijk voor Konaté niet uitliep op een dienstverband - hij werd uiteindelijk opgepikt door Maccabi Tel Aviv en kwam via FK Krasnodar, Genoa en FC Sion bij SC Amiens terecht - bleef de band en het contact tussen het drietal bestaan. Toen Touré in 2013 na familiebezoek in Frankrijk aansluitend naar Akersloot kwam, waren Busby en Van der Valk op de hoogte van zijn droom om in Mbour een academie te beginnen. “Hij had op ons verzoek een plan gemaakt. We wilden hem helpen en iets doen voor de mensen in Mbour. Hij zou op financiële steun van Ben van der Valk kunnen rekenen en van mij advies kunnen krijgen omtrent voetbalzaken, maar uiteindelijk kwamen de dagelijkse werkzaamheden in Senegal op hem neer. En zo ontstond in Akersloot de Dutch Senegal Football Academy, met een toekan als logo. Dat was het idee van Seydou, hij heeft de naam bedacht. Ook als een stukje dankbaarheid.”

In eerste instantie was er vanuit Nederland geen bemoeienis met de Dutch Senegal Football Academy. Busby was in die tijd fulltime in dienst bij FC Groningen en had door de overvolle agenda geen kans om af te reizen naar Mbour. “In maart 2015 was Senegal gastland van de Afrika Cup voor spelers onder twintig jaar. Dit zag ik als een kans om zowel dit toernooi in kaart te brengen als om naar de ontwikkelingen van de academie te kunnen kijken. Voor FC Groningen had het toernooi geen prioriteit, maar ik kreeg wel van Henk Veldmate (toenmalig hoofdscout, tegenwoordig in dezelfde functie werkzaam bij Ajax, red.) toestemming om te gaan. Op eigen kosten.” Wat Busby in Senegal aantrof, was in zijn eigen woorden ‘structuur tussen de Afrikaanse chaos’. “Een big smile kreeg ik bij het zien van de lach van de kinderen, het plezier wat ze beleefden met voetballen. Hun dankbaarheid droop ervan af en ze waren trots op het dragen van 'echte' voetbaltenues. Seydou was in korte tijd uitgegroeid tot een autoriteit in het dorp. Voetbal geeft wereldwijd aanzien. Hij had spelers van buiten het dorp een thuis gegeven, waar ze elke dag te eten hadden. Die zekerheid op eten en de glans van het spelen in nieuwe voetbaltenues bij een 'Nederlandse' academie, bracht een exodus op gang van spelers die zich wilden aansluiten. Onze missie om Seydou te ondersteunen, waardoor er in Mbour tientallen kinderen plezier maakten en aan het sporten waren, was bij het zien van zoveel glinsterende oogjes al geslaagd. Hier was het om te doen. Seydou doet alles daar geweldig, veel beter dan dat wij dat zouden doen en is er dag en nacht mee bezig.”

Toch besloot Busby op het gebied van zijn specialisme, dus het scouten en selecteren van spelers, in te grijpen, mede doordat hij een ‘bepaald gevoel’ kreeg bij de goede organisatie die Touré zonder al teveel middelen tot stand had gebracht. “De kosten voor materiaal, trainers, vervoer en voeding werden weliswaar gedekt, maar daar moest ten behoeve van de voortgang wel enige structuur in komen. Het moest allemaal behapbaar blijven”, legt Busby uit. Touré wilde de academie vooral laten groeien, mede door trainers binnen te halen. Zijn bezoek uit Nederland wees hem met een voorbeeld uit de praktijk erop dat het slimmer was om goed te scouten en streng te selecteren. “Hij keek in eerste instantie alsof hij water zag branden. Toen ik arriveerde, had ik geen idee wat me te wachten stond. Touré en de trainers waren mijn handvaten. Hen had ik gevraagd om het eerste potje de beste elf van de academie, ongeacht leeftijd of lengte, te laten voetballen tegen een team van spelers die zich in de kijker wilden spelen. Daarna de een na beste jongens en als laatste de groep die bestond uit de minst getalenteerden. Ik kreeg zo in een ochtend beter inzicht in het spelinzicht en de kijk op spelers van Seydou en de trainers. Het laatste potje ging tussen een team van spelers die ik had geselecteerd en op hun plek had gezet in het elftal en een team van de trainers. Op die manier wees de praktijk mijn standpunt uit. Met scouting maak je het verschil! Seydou zag met eigen ogen dat spelers van wie zij vonden dat ze de beste jongens waren kansloos bleken tegen ‘mijn’ eerste keus. Zeven van die elf spelers zaten niet in het team met de in hun ogen beste jongens van de academie. Seydou begreep dat meer en beter scouten zinvoller was dan meer trainers aanstellen.”

Na het bezoek van Busby aan Senegal bleven er nog drie teams over: een Onder-13, een Onder-15 en Onder-17. Inmiddels zijn de twee jongste leeftijdscategorieën verdwenen en heeft de academie naast de Onder-17 nog een Onder-20 en een eerste elftal, omdat het hebben van deze teams een voorwaarde is van de Senegalese voetbalbond om in competitieverband te mogen spelen. “Seydou is er altijd heel makkelijk in geweest, hij wilde ook een Onder-11. Maar dat is gewoon niet behapbaar. Dan komt het budget onder druk te staan en is de weg naar succes nog langer en ingewikkelder. Ik heb de Onder-17 en een deel van de Onder-20 aangewezen als de groep jongens waar we ons moeten focussen. Je moet er niet van uitgaan dat de geldstromen eeuwig blijven doorgaan. Als je op gegeven moment op eigen benen wilt staan, heeft het geen zin om te blijven werken met dertien- of vijftienjarigen. Voor hen is de weg gewoon nog te lang. Over het eerste elftal maak ik me ook niet al te druk. Daar spelen jongens van 19 of 20 tot 26 of 27. Voor hen is een stap naar Europa niet heel snel gemaakt. Als wij iets willen, moeten we zestien-, zeventien- en achttienjarigen tot onze elitegroep maken.”

“Sinds 2015 tot aan de dag van vandaag is scouten en op basis daarvan selectiebeleid voeren onze filosofie. Ik bemoei mij niet met het aanstellen van trainers, de speelwijze of manier van trainen. Mijn rol, de Nederlandse invloed, beperkt zich tot scouten en selecteren. Ik ben geen trainer en heb ook geen verstand van trainingen, dus daar bemoei ik me niet mee. Wel heb ik Engelse les geïntroduceerd, omdat naar school gaan in Senegal een vrijblijvend karakter heeft. Mocht een van onze spelers ooit de oversteek maken, kan de Engelse taal van pas komen”, gaat Busby verder. Er worden tegenwoordig alleen nog spelers op de Dutch Senegal Football Academy toegelaten, indien er ook iemand afvalt. Busby reist jaarlijks een aantal keer naar West-Afrika af om de nieuwe gezichten aan het werk te zien en advies uit te brengen. “Nou ja, advies... Het is geen advies, hij moet het wel opvolgen. Het blijft Afrika, er is sprake van beperkte kennis en daardoor ook van een bepaalde manier van werken.”

De ingezette lijn heeft inmiddels zijn vruchten afgeworpen. In 2019 werd de Onder-17 kampioen in de regio Thiès. Met zeven spelers was de Dutch Senegal Football Academy vervolgens vertegenwoordigd in het regioteam van Thiès, dat op het kampioenschap tussen de veertien provincies van Senegal de nationale titel veroverde. “In Noord-Holland zou zo’n team normaal gesproken voornamelijk bestaan uit spelers van Ajax en AZ. Als je dat vergelijkt, is het best knap dat we nu al met zoveel spelers in het regioteam vertegenwoordigd zijn.” Het voorlopige hoogtepunt vormde de uitnodiging van Mamadou Gningue en Sekou Moussa Sagna voor Senegal Onder-17, al ging er uiteindelijk een streep door deze activiteiten vanwege de uitbraak van het coronavirus. Het is voor de Dutch Senegal Football Academy wachten tot de eerste speler de oversteek naar Europa kan maken. Busby benadrukt dat de academie een transfer nodig heeft om de volgende stap te kunnen zetten.

“In het begin was een transfer of winst maken totaal niet aan de orde, het was voor ons puur filantropie. Maar verder groeien kan eigenlijk alleen met een geldschieter of een transfer, wat dat betreft heeft het succes ons ingehaald. Als er bij wijze van spreken 100.000 euro binnenkomt, kan je alweer stappen zetten. We werken nu eigenlijk toe naar een transfer, daarmee zou de academie op termijn ook zelfstandig kunnen draaien. Als ik zie dat iemand er aan toe is, ga ik kijken waar zo’n speler terecht kan in Europa. Dat kan betekenen dat het de ene keer Lommel en de andere keer AZ is. We gaan niet geforceerd leuren met jongens omdat we naam willen maken.” Het wordt in Europa langzaam maar zeker duidelijk dat Senegal bulkt van het voetbaltalent. De jeugdteams van het West-Afrikaanse land doen de laatste jaren steeds meer van zich spreken op het internationale podium en verschillende Senegalese spelers vinden hun weg naar de Europese (top)clubs.

Busby bestempelt Senegal vanuit zijn persoonlijke ervaring als het ‘nieuwe Argentinië’. In het eerste decennium van deze eeuw specialiseerde hij zich in de Zuid-Amerikaanse, en in het bijzonder de Argentijnse, markt, een op dat moment nog relatief onontgonnen markt voor scouts van Nederlandse clubs. Busby maakte op verzoek van Marcel Brands een aantal scouts van AZ wegwijs in Zuid-Amerika, bekeek in die tijd de Zuid-Amerikaanse kampioenschappen Onder-15, Onder-17 en Onder-20 en tipte tevens een aantal spelers bij Ajax. “Gericht gaf ik spelers aan die in mijn ogen sportief een meerwaarde konden worden en een miljoenentransfer konden opleveren. Hierin moet je geluk hebben. Als ik drie spelers mag noemen, is alleen Mauro Rosales gekomen en uiteindelijk sportief niet doorgegroeid, waardoor een miljoenentransfer achterwege is gebleven. Maar Ajax was ook dicht bij de komst van Ángel Di Maria en Javier Mascherano, die uiteindelijk wel de Europese top hebben bereikt. Bij AZ kwam alleen Sergio Romero, maar zij waren ook concreet voor Di Maria en Alexandre Pato. Ik zie nu dezelfde kansen voor clubs in Afrika en in het bijzonder Senegal.”

“In België en Frankrijk spreken ze de taal en zijn de salarisregels voor niet-Europese spelers anders dan in Nederland. FC Metz heeft een relatie met Génération Foot en Olympique Marseille met Diambars. Franse, Spaanse en Belgische clubs hebben scouts in Afrika wonen om de markt af te struinen. Een Spaanse club heeft zijn scout in het dorp wonen waar wij zitten, dus hij kent ons wel. Zou ik ergens de lijnen uit mogen zetten voor een club, dan kreeg de regio Afrika prominente aandacht. Als er net zo intensief in Afrika zou worden gescout als in Zuid-Amerika, dan krijg je vanzelf een explosieve toename van Afrikaans talent. Ik kijk sinds 2000 en 2002 naar Zuid-Amerika en Afrika om spelers in kaart te brengen. En ik zie dat er in Afrika nog een slag te slaan is”, benadrukt Busby. Het is wachten tot het moment dat er een product van de Dutch Senegal Football Academy te bewonderen is op de Nederlandse velden. “Uit eigen ervaring weet ik dat er wereldwijd met bewondering wordt gesproken over de Hollandse School en de spelers die hier onderdeel van waren en zijn. In Senegal is er veel respect voor met name Ajax en Oranje. Naar Ajax zal de weg vanaf hier langer zijn dan naar bijvoorbeeld Lommel. Als iemand zich aandient en ik denk dat het kans van slagen heeft, gaan we eraan werken om hem richting Europa te krijgen.”