Wanneer neemt Cristiano Ronaldo de vijfde strafschop en wanneer juist niet?

Portugal strandde woensdag in de halve finale van de Confederations Cup. Chili was in de noodzakelijke strafschoppenreeks te sterk voor de Europees kampioen, met dank aan Claudio Bravo. Ricardo Quaresma, Joao Moutinho en Nani kregen de bal vanaf elf meter niet langs de doelman, waardoor onder meer Cristiano Ronaldo niet meer hoefde aan te leggen. Dat de viervoudig winnaar van de Ballon d'Or de vijfde en, in principe laatste, strafschop wilde nemen, kwam de sterspeler op veel kritiek te staan. Ook op het EK van 2012, in de halve finales tegen Spanje, kon Ronaldo zijn strafschop niet nemen.

Criticasters verwezen meteen naar het vermeende egoïsme van Ronaldo. Dat hij per se degene wilde zijn die Portugal eventueel naar de eindstrijd zou schieten. Een rake en doorslagggevende knal vanaf elf meter zou zijn status als held van de nationale selectie alleen maar versterken, in plaats van zich 'slechts' over een van de eerste strafschoppen te ontfermen. Als we echter terugkijken naar de strafschoppenreeksen waarin Ronaldo sinds 2008, het jaar dat hij zijn eerste Ballon d'Or won, een aandeel in had, blijkt dat hij niet altijd de laatste speler is die een penalty neemt of wil nemen.

Als het team van Ronaldo de eerste penalty moet nemen, is de Portugees, op één uitzondering na, niet degene die zich over de vijfde strafschop ontfermt. Als zijn team de even strafschoppen moet nemen, is hij altijd de laatste penaltynemer. In 2008 sleepte Manchester United de Champions League in de wacht, na een succesvolle penaltyreeks tegen Chelsea. De eerste strafschop was voor the Mancunians en Ronaldo nam de derde elfmetertrap. Hij miste weliswaar, maar voetballiefhebbers zullen de penaltyreeks altijd herinneren om de uitglijder van John Terry.

Vier jaar later, in 2012, maakte Ronaldo zijn eerste strafschoppenreeks in dienst van Real Madrid mee, in de halve finales van de Champions League. De Spaanse topclub moest de eerste penalty nemen en de Portugees eiste de verantwoordelijkheid op. Hij miste, net als Kaká en Sergio Ramos, en zodoende ging Bayern München door naar de eindstrijd. Enkele weken later, in de halve finales van het EK in Oekraïne en Polen, kon hij zich revancheren. Spanje mocht de eerste strafschop nemen en Ronaldo 'spaarde' zich voor de allerlaatste elfmetertrap. Mede door missers van Joao Moutinho en Bruno Alves won de latere kampioen met 2-4 en kreeg Ronaldo niet de gelegenheid om zijn penalty te nemen. De frustratie op zijn gezicht groeide uit tot een van dé momenten van het toernooi.

De enige uitzondering was een jaar geleden, in de Champions League-finale tegen stadsgenoot Atlético Madrid. Het team van Zinédine Zidane startte de strafschoppenreeks en Ronaldo 'veranderde' de regels: dit keer was hij wel degene die de vijfde strafschop zou nemen. Mede dankzij de voorgaande misser van Juanfran bleek de elfmetertrap van de Portugees doorslaggevend: doelpunt, Champions League en foto voor het nageslacht.

Een maand later nam Ronaldo opnieuw deel aan een strafschoppenreeks, in de kwartfinales van het EK in Frankrijk tegen Polen. Portugal mocht beginnen en Ronaldo faalde niet: 1-0. Dat gold ook voor de rest van zijn landgenoten en zodoende werd het toegangsbewijs voor de halve finale in de wacht gesleept. Afgelopen woensdag was het Chili dat de strafschoppenreeks mocht beginnen. Ronaldo wilde de vijfde strafschop nemen, maar een heroïsch optreden van Bravo voorkwam dat. Samenvattend: in vier van de zes strafschoppenreeksen sinds 2008 nam zijn team de eerste strafschop en driemaal was hij niet de laatste penaltynemer. In de twee overige penaltyreeksen was het team van Ronaldo niet als eerste aan de beurt en was de aanvaller wél degene die zich over de laatste strafschop wilde ontfermen. Het lijkt geen toeval, al weet alleen Ronaldo waarom.

De vraag is natuurlijk: wanneer moet een specialist in een strafschoppenreeks naar voren stappen? Op papier wordt het belang van de vijfde penalty in principe positief of negatief beïnvloed door de voorgaande strafschoppen. De eerste twee à drie strafschoppen kunnen derhalve als doorslaggevend worden beschouwd en op dat soort momenten zouden specialisten zich over de bal moeten ontfermen, zo stellen tal van voetbalkenners. Waarom wachten tot de vijfde strafschop als deze wellicht niet meer genomen zal worden? Waarom niet al in het begin van de strafschoppenreeks een specialist inzetten, om de tegenstander onder druk te zetten?

Statistieken wijzen echter uit dat een groot deel van de strafschoppenreeksen rondom de vijfde penalty worden beslist. Een elfmetertrap op leven of dood, een moment waarop een voetballer hevig onder druk staat. Het missen van een vijfde strafschop betekent vaak over en sluiten. Waarom dan niet je beste strafschoppennemer voor het laatst bewaren, in plaats van een onervaren en nerveuze voetballer naar de strafschopstip te sturen?