Rivaliteit in de Portugese hoofdstad

Het wordt meerdere malen geroepen en het klinkt erg cliché: “Bij ons is voetbal onderdeel van de cultuur”. Het is een uitspraak die we allemaal eerder gehoord hebben. Overal waar voetballiefhebbers een grote groep van de populatie vormen is het voetbal vanzelfsprekend een onderdeel van de traditie. Veel samenlevingen zijn ermee doordrongen. De passie voor het spel is dan ook niet voor niets mondiaal. Brazilië, Argentinië, Turkije, Griekenland, en nog veel meer landen staan bekend om de hartstocht voor onze sport. Er is eigenlijk niemand die hier nog echt van opkijkt. Toch zeg ik: “In Portugal is voetbal écht onderdeel van de cultuur”.

In de toptien voor clubs met de meeste leden ter wereld worden de drie grote clubs uit de Portugese Superliga vermeld. Twee van deze drie clubs komen zelfs uit één stad. Voor een land met ongeveer elf miljoen inwoners is dat op zijn minst opmerkelijk te noemen. Drie van de tien officieel grootste clubs ter wereld hebben waarvan twee in één stad zitten, wie kan dat nazeggen? De Portugees voegt de daad bij het woord en schroomt niet om zijn clubliefde te voeden met klinkende munten. In het bezit zijn van een lidmaatschapspasje geeft namelijk aanzien. Heb je geen ledenpas, dan wordt je tijdens de discussies over voetbal minder serieus genomen. Sympathisanten, ‘mooi weer-supporters’ en voetbaltoeristen moeten een toontje lager zingen wanneer ze de discussie met een ‘socio’ aangaan. Ze hebben geen keus, ze worden gewoonweg niet als volwaardig gezien. Het is krom, maar zelfs als de ‘socio’ geen gelijk heeft, heeft hij gelijk. Hij betaalt en heeft daardoor het recht om zijn gelijk op te eisen. Hij weet het altijd beter, want hij hoort er echt bij.

Wie met het vliegtuig naar Lissabon is gevlogen kan het niet gemist hebben, vanuit de lucht gezien lijken ze praktisch naast elkaar te staan: rechts het overwegend groene stadion José Alvalade en iets verderop het prachtige Estadio da Luz met haar rode accenten. Hoewel rood en groen dé kleuren zijn die in het hele land voor nationale eenheid staan, is de hoofdstedeling verplicht te kiezen. Sporting of Benfica? Dit is ook een van de eerste vragen die gesteld wordt wanneer twee mensen elkaar leren kennen. Leeftijd, hobby’s en andere interesses zijn van minder belang. Afhankelijk van de voorkeur voor rood of groen worden de grenzen van nieuwe vriendschappen vastgesteld.

De één maakt een bewuste keuze, de ander wordt ermee geboren. Hoe dan ook, kleur bekennen is onontkoombaar. Het betreft een samenleving die elke week weer hoopt dat de andere helft verliest. De pech van de ene groep is vaak het geluk van de andere. Mensen die elke dag met elkaar te maken hebben en zelfs goed met elkaar op kunnen schieten, veranderen op wedstrijddagen. Als een ware metamorfose komt een gekleurde aura tevoorschijn met de daarbij behorende emoties. Vanaf dat moment wordt het rationele naar de achtergrond verdrongen. Niemand kan vluchten. Collega’s, huisgenoten, vrienden, familieleden, en zelfs geliefden zijn allemaal verplicht te kiezen. Aardig zijn tegen de andere kleur komt later wel weer. De rivaliteit en de drang om beter te zijn heeft dan de overhand

Een beetje afgezonderd van de rest van Europa, met weinig geld in kas, is het net alsof voetbal prioriteit nummer één is voor deze Zuid-Europeanen. Niemand lijkt wakker te liggen van de economische crisis. De enige crisis die dit jaar in Lissabon duidelijk onder de mensen leeft, is de sportieve crisis bij Sporting. Pas als deze achter de rug is kan men zich waarschijnlijk gaan richten op een mogelijk faillissement van de staat. Dat het land misschien op instorten staat is een probleem dat nog even moet wachten. Wie heeft er nou tijd om zich bezig te houden met de wereldeconomie, terwijl de nationale competitie dit jaar spannender is dan ooit? Het persoonlijke geluk gaat voor, de club moet eerst goed presteren, de rest komt dan vanzelf wel. De eigen clubkleuren worden er geleefd, als een aura hangen ze vaak om de voetbalfans heen. Al het andere lijkt in eerste instantie secundair.

Tijdens de ‘clasico de Lisboa’ is de spanning te snijden. Weken van te voren begint de media zich met de stadsderby te bemoeien om de emoties nog meer aan te wakkeren. De drie dagelijkse sportkranten verstevigen de polarisatie door vol te staan van de rivaliteit tussen de adelaars en de leeuwen. Het acht uur-journaal dat dagen achter elkaar een heel uur aan voetbal besteed, de radio die over niets anders lijkt te praten, de gesprekken in het café, de pesterijen op het werk, de rubrieken in de tijdschriften en zelfs de blogs op het internet zijn allemaal in de ban van het treffen tussen de eeuwige aartsrivalen. Al deze verschijnselen zijn voor een Portugees geen vreemde gebeurtenissen. Het is een traditie die al meer dan honderd jaar bestaat. Het hoort erbij, net als de fado, de forcados en de piripiri.

Als Benfiquista ben ik blij dat Sporting bestaat. Hoewel ik vaak wil dat ze het slecht doen, hoop ik ook dat ze nog heel lang een onderdeel van mijn voetbalbeleving zullen blijven uitmaken. Zonder Sporting zou het gewoonweg een stuk saaier zijn. Op speeldagen gun ik ze meestal niets, maar zolang ikzelf geen metamorfose onderga, kan ik goed opschieten met mijn ‘groene’ familieleden, collega’s en vrienden. We hebben elkaar nodig zodat deze cultuur voortduurt. Zolang hun groene gloed niet waarneembaar is voor mij zijn het ‘normale’ mensen waar ik mee kan lachen.