Het project van Bielsa: van grijze muis in de Championship tot EK-revelatie

Met een jaar vertraging is de strijd om de Europese titel inmiddels losgebarsten. Voetbalzone licht spelers uit op wie je tijdens EURO 2020 moet letten óf die een bijzonder verhaal hebben. Met in de tiende aflevering aandacht voor Kalvin Phillips, die zijn naam tijdens de openingswedstrijd van Engeland op het EK definitief vestigde. De 25-jarige middenvelder vormde in de afgelopen jaren bij Leeds United het persoonlijke project van manager Marcelo Bielsa en is daardoor verworden tot de Yorkshire Pirlo.

Door Chris Meijer

Op een dag plofte er in huize Phillips een brief op de mat. Moeder Lindsay knipperde even met haar ogen toen ze de inhoud tot zich nam. “Er stond dat ze hoopten dat ik me realiseerde dat niet veel mensen het tot het profvoetbal schoppen”, vertelde Kalvin Phillips aan de Yorkshire Evening Post. De schrijver van deze brief moet er ongetwijfeld even aan hebben teruggedacht, toen Phillips zich afgelopen zondag op Wembley ontpopte tot de grote uitblinker in de met 1-0 gewonnen wedstrijd tegen Kroatië. Maar liefst 95 procent van zijn passes op de helft van de tegenstander kwam aan: de hoogste nauwkeurigheid van alle Engelse spelers. Hij legde de meeste kilometers (10,3) af, veroverde maar liefst zes keer de bal dicht bij het strafschopgebied van de tegenstander en verloor slechts vier keer de bal. Maar het belangrijkste: hij verzorgde de assist bij het winnende doelpunt van Raheem Sterling. Daarmee was hij de eerste speler sinds David Beckham in 2000 met een assist tijdens zijn EK-debuut.

What a performance! ?? How'd that feel, @Kalvinphillips? pic.twitter.com/MCRl2f0KVC

— England (@England) June 13, 2021

De wedstrijd tussen Engeland en Kroatië vormde voor het grote publiek een kennismaking met Phillips. Dat hij ooit in het shirt van the Three Lions op een EK zou staan, was heel lang een utopie. Phillips groeide op in Armley, een oude arbeidersbuurt ten westen van het centrum van Leeds. Zijn moeder voedde haar vier kinderen - twee jongens en twee meisjes, een van de zussen van Phillips overleed op jonge leeftijd - in haar eentje op, omdat zijn vader geregeld in de gevangenis zat vanwege verschillende delicten. “We woonden in een huis met drie kamers. Mijn broer en ik deelden een stapelbed, mijn zussen sliepen in de andere kamer en mijn moeder lag in de woonkamer op de bank”, zei Phillips in een interview met The Times. “Ik kreeg op school gratis maaltijden. Andere kinderen kwamen met uitgebreide lunchpakketten, met sandwiches en chocoladerepen. Sommige kinderen lachten me uit, zeiden: ‘Jij krijgt gratis maaltijden’. Dan kwam ik thuis en vroeg ik aan mijn moeder of ik ook een lunchpakket kon krijgen. Ze legde uit dat we het ons niet konden veroorloven.”

“Er waren momenten dat mijn moeder ‘s avonds niet at, omdat ze ons moest voeden. Mijn moeder had twee banen en verdiende daarmee net genoeg om ons eten te kunnen geven”, vertelde Phillips. Zijn vader is vanaf jonge leeftijd uit zijn leven verdwenen. Hij zit momenteel nog altijd in de gevangenis, die toevallig op een steenworp afstand van het trainingscomplex van Leeds United ligt. “Ik rij daar iedere ochtend langs. Ik heb hem een aantal keer opgezocht, maar ik houd er niet zo van om erheen te gaan. Dan spreek ik hem liever telefonisch, dat doen we eens in de zoveel weken. Hij is trots op me, hij woont al zijn hele leven in Leeds. Toen we promoveerden, belde hij me: ‘Luister hiernaar’. Alle mensen in de gevangenis die zaten te wachten op een belletje sloegen op de muren en zongen Marching on Together (het clublied van Leeds, red.).”

Het voetbal vormde in de jeugd van Phillips een afleiding en als jongen van Leeds was Elland Road altijd de stip aan de horizon. Met zijn broer voetbalde hij van ‘s ochtends vroeg tot ‘s avonds laat op straat. “Ik weet nog dat we ons eerste Leeds-shirt kregen. Een gele, met de naam van Alan Smith op de achterkant”, zei Phillips. Smith was tot september 2020 de laatste speler van Leeds die het shirt van Engeland droeg. Zijn opvolger? Juist, Phillips. De weg vanuit Armley naar het nationale team begon eigenlijk pas echt op zijn veertiende, per toeval. Hij had Wortley Juniors verlaten voor Farsley en ging bij een toernooi van zijn oude club kijken. Wortley had die dag toevallig te weinig spelers, waardoor Phillips werd gevraagd om mee te doen. Toevalligerwijs stond Sonny Sweeney als scout langs de lijn, hij raakte gecharmeerd en zorgde ervoor dat Phillips de overstap naar Leeds City Boys kon maken. Sweeney kwam hem daar opnieuw bekijken en regelde vervolgens een stage bij Leeds United. “Daar is het allemaal begonnen.”

Het talent van Phillips was overigens al eerder opgevallen, want hij had ook al een stage afgewerkt bij Huddersfield Town. “Al toen ik daar kwam, dacht ik: ik vind dit niet leuk, het is niets voor mij. Ik groeide op in Leeds, ik was een groot fan van Leeds. Een paar weken later ben ik naar Leeds gegaan en ik heb nooit meer achterom gekeken”, zo blikte de middenvelder terug. Phillips doorliep de jeugdopleiding van Leeds en debuteerde in 2015 op negentienjarige leeftijd in het eerste elftal, onder toenmalig manager Neil Redfearn. De drievoudig kampioen van Engeland klom in die jaren langzaam maar zeker uit het diepe dal waarin het na de degradatie uit de Premier League was gevallen. Na drie jaar in de League One bivakkeerde Leeds destijds in de onderkant van de middenmoot in de Championship.

De komst van één man heeft alles veranderd in Leeds: Marcelo Bielsa. Voordat hij zijn intrede deed in de zomer van 2018, eindigde Leeds als dertiende op het tweede niveau van het Engelse voetbal. Onder zijn voorgangers Uwe Rösler, Steve Evans, Garry Monk, Thomas Christiansen en Paul Heckingbottom had Phillips langzaam maar zeker een basisplaats veroverd, als een box-to-box-middenvelder die geregeld een doelpuntje meepikte. In de selectie die Bielsa aantrof, zaten met Ronaldo Vieira en Phillips twee spelers uit de jeugdopleiding van Leeds. Als je de fans van Leeds in de zomer van 2018 had gevraagd wie van de twee beter maar verkocht kon worden, hadden de meeste ongetwijfeld naar Phillips gewezen. Phillips was vrij inconsistent, terwijl Vieira dankzij een aantal goede optredens al was uitgegroeid tot jeugdinternational van Engeland. Toch werd uiteindelijk Vieira voor acht miljoen euro verkocht aan Sampdoria. Bielsa zag namelijk iets in Phillips dat tot dan niemand had gezien.

---

Kalvin Phillips bij Leeds United

---

STATISTIEK	2014/15	2015/16	2016/17	2017/18	2018/19	2019/20	2020/21
Wedstrijden	2	10	40	43	46	40	30
Basisplaatsen	2	3	27	38	46	40	29
Speelminuten	155	284	2656	3360	3863	3524	2563
Doelpunten	0	0	1	7	1	2	1
Assists	0	0	3	3	3	2	1

---

Phillips wordt inmiddels bestempeld als het persoonlijke project van Bielsa, daar de Argentijnse oefenmeester hem omturnde tot een moderne defensieve middenvelder die eventueel ook nog als centrumverdediger uit de voeten kan. “Ik weet nog dat we na de komst van Bielsa een meeting hadden, waarin werd verteld welk rugnummer we toegekend zouden krijgen. Ik dacht natuurlijk dat ik nummer 8 zou krijgen, maar toen hij bij mij kwam bleek het nummer 4 te zijn. Dat was verrassend, want ik had niet gedacht dat er ook maar een mogelijkheid was dat ik op die positie zou gaan spelen”, vertelde Phillips aan The Athletic. “Na die meeting vertelde Bielsa dat hij me als defensieve middenvelder wilde gebruiken. Ik moest verdedigend en in de lucht beter worden. Tot dan zag ik mezelf als een box-to-box-middenvelder. Ik was geen verdediger, zo zag ik mezelf niet. In het seizoen ervoor had ik nog een aantal doelpunten meegepikt. Dus toen ik hoorde dat ik als verdedigende middenvelder zou gaan spelen, dacht ik: wat is hier aan de hand?”

Het begin van Phillips op zijn nieuwe positie was nog wat stroef, want in de eerste weken van het seizoen werd hij door Bielsa tot twee keer toe al in de eerste helft gewisseld. Maar Bielsa volhardde in zijn besluit en uiteindelijk bleek Phillips inderdaad geknipt te zijn voor de door hem uitgedachte rol. Phillips groeide razendsnel uit tot publiekslieveling op Elland Road en werd door de fans van Leeds omgedoopt tot de Yorkshire Pirlo, vanwege zijn uitstekende trap en positionering en de regio waarin hij geboren werd. Hij kan al helemaal niet meer stuk in Leeds nadat hij besloot om zijn jeugdliefde na het mislopen van promotie in 2019 trouw te blijven, ondanks dat het destijds wél via de play-offs naar de Premier League gepromoveerde Aston Villa maar liefst dertig miljoen voor hem wilde betalen.

“Ik zat in een situatie waarin ik niet wist wat ik moest doen, om eerlijk te zijn. Eigenlijk stond ik op het punt om te zeggen dat ik wilde vertrekken, maar tegelijkertijd wilde ik dat niet zeggen. Aston Villa nam contact op, ik wist dat ik in de Premier League kon gaan spelen. Dat wij niet waren gepromoveerd via de play-offs, deed heel veel pijn. Op een dag kwam Victor (Orta, de director fo football van Leeds, red.) binnen en zei: ‘Luister, laat het maar weten als je wil vertrekken. Dan verkoop ik je’. Ik reageerde dat ik het niet wist. ‘Als je het niet weet, verkoop ik je niet’, reageerde Victor”, vertelde Phillips over zijn mogelijke vertrek bij Leeds. In plaats van een toptransfer naar de Premier League te maken, koos hij er uiteindelijk voor om zijn contract bij Leeds met vijf jaar te verlengen. Algemeen directeur Angus Kinnear zou het later een ‘in financieel opzicht gestoorde keuze’ noemen, maar vanuit een sportief oogpunt bleek het een uitstekend besluit te zijn geweest om Phillips binnenboord te houden.

Leeds slaagde er in het tweede seizoen van Bielsa met een nóg betere Phillips in om als kampioen van de Championship na zestien jaar terug te keren naar de Premier League. De ultieme beloning voor zijn transformatie volgde in september 2020, toen hij voor het eerst een oproep voor de Engelse nationale ploeg ontving en in het Nations League-duel met Denemarken zijn debuut voor the Three Lions maakte. Ondanks dat Phillips in zijn eerste seizoen op het hoogste niveau enkele wedstrijden (en interlands) moest missen door een kuit- en schouderblessure, was het niet per se een verrassing dat hij door bondscoach Gareth Southgate werd opgenomen in zijn EK-selectie. ‘Een van de beste defensieve middenvelders van de Premier League’, zoals zijn ploeggenoot Patrick Bamford hem omschreef, heeft namelijk een mix van kwaliteiten die weinig Engelse middenvelders bezitten.

Voorafgaand aan het EK ging men er in Engeland van uit dat Southgate voor de defensieve plek op zijn middenveld een keuze zou maken tussen Declan Rice en Phillips. De keuzeheer offerde tegen Kroatië echter Jack Grealish op om met een verdedigend blok op het middenveld iets meer defensieve zekerheid en fysieke kracht in te bouwen. Het was uiteindelijk een keuze die op de nodige lovende reacties van Engelse analisten kon rekenen. Roy Keane noemde het optreden van Rice en Phillips ‘excellent’, Frank Lampard noemde Yorkshire Pirlo de ‘baas van het middenveld' en Alan Shearer sprak van een ‘subliem optreden’. De vraag is nu of Southgate komende vrijdag tegen Schotland voor hetzelfde middenveld kiest of misschien toch Jordan Henderson of Grealish in zijn elftal wil passen. Henderson is pas net hersteld van een liesblessure en speelde zijn laatste wedstrijd voor Liverpool in februari. “Declan Rice is een zekerheid en ik denk dat Kalvin Phillips nu ook een zekerheid is”, zei Gary Neville. “Gareth houdt van hem.”

“'Ik blijf vaak rustig, zo ben ik gewoon. Natuurlijk ben ik blij met mijn optreden. We moeten dit niveau blijven halen. Ik weet altijd waar ik ruimte kan vinden met een pass en kan in de posities komen om de verdediging van de tegenstander pijn te doen. Ik had voor de wedstrijd het gevoel dat ik weleens zou kunnen scoren, dat zei ik tegen Ben White. Oké, ik heb niet gescoord, maar wel een assist gegeven. Als ik de bal krijg, denk ik gewoon: geef ‘m niet weg. En als ik geen pass vooruit kan geven, geef ik de bal aan iemand in een betere posities”, zo analyseerde Phillips zelf zijn optreden tegen Kroatië. Dat was een bijzondere wedstrijd, maar niet omdat het zijn eerste optreden op een EK was. “Mijn moeder was een dag voor de wedstrijd jarig. Ze zat tijdens de wedstrijd precies op de goede plek in het stadion, precies waar we het doelpunt vierden. Het voelde voor mij alsof ik dit met haar vierde.”

Aflevering 1: Het dilemma van de man die zijn gokkende opa ooit 125.000 pond bezorgde
Aflevering 2: De erfgenaam van de ‘clown met de joggingsbroek’ die zich spiegelt aan Van der Sar
Aflevering 3: ‘Koziolek’ kan 1,5 jaar na autocrash Nederlander uit de boeken spelen op het EK
Aflevering 4: De straatjongen die vanaf het zevende niveau de Premier League en EK haalde
Aflevering 5: Italië heeft eigen Jurriën-Timber-scenario door opvallend besluit Mancini
Aflevering 6: Oranje-opponent kijkt ogen uit: 'Dat zijn alleen al drie geweldige spelers'
Aflevering 7: Tiener van zeventig miljoen nieuwe blikvanger van Sporting en Portugal
Aflevering 8: Ruzies, masturbatievideo en Deadpool: de ‘Russische Mario Balotelli’
Aflevering 9: Oranje gewaarschuwd voor nieuwe Peter Crouch: ‘Ik ben niet de slimste’