‘Ryan heeft bij Ajax heel lang rondgelopen als een verwend jochie’

Met twee in de Eredivisie voetballende zoons staat bij de familie Gravenberch de televisie bijna non-stop afgestemd op ESPN. Ryan Gravenberch senior begeleidt zijn zoons Danzell en Ryan en ziet van dichtbij hoe met name laatstgenoemde aan een ongekende opmars bezig is. De jongste telg van de familie weet momenteel alle schijnwerpers op zich gericht bij Ajax, nadat hij zich dit seizoen onmisbaar maakte in het elftal van Erik ten Hag. Als klap op de vuurpijl volgde in november ook nog het eerste belletje van bondscoach Frank de Boer. “Een middenveld met Frenkie de Jong en Georginio Wijnaldum? Goede voetballers kunnen altijd goed met elkaar spelen.”

Door Mart Oude Nijeweeme

Dat de carrière van Ryan Gravenberch het afgelopen jaar in een stroomversnelling is geraakt, is nogal een understatement. De slungelige middenvelder is andermaal het bewijs dat opleiden loont. Na Donny van de Beek en Matthijs de Ligt is Gravenberch het gezicht van de volgende generatie Amsterdamse groeibriljanten bij Ajax. Op jonge leeftijd had hij de clubs al voor het uitkiezen. Paris Saint-Germain, Manchester United, allemaal wilden ze de tiener hebben. Maar Gravenberch koos voor een langer verblijf bij Ajax, en daar waren ze in Amsterdam maar wat blij mee. “Ryan is een rustige jongen, die breng je niet zomaar van de wijs. Zoals hij op televisie is, zo is hij. Hij laat het op zich afkomen en doet zich, ondanks alle aandacht en complimenten, niet anders voor dan toen hij veertien of vijftien was”, vertelt Gravenberch senior.

De Gravenberch die op televisie te zien is hult zich doorgaans met een brede grijns voor de camera. Is iemand die zichtbaar plezier heeft in de dingen die hij doet, al is dat lang niet altijd het geval geweest. De aanloop bij de A-selectie verliep moeizaam voor Gravenberch. Hij werd door Ten Hag bij de ploeg gehaald in een fase waarin Ajax niet zijn beste periode kende. “Hij hing er een beetje bij”, weet vader Gravenberch zich te herinneren. “Het is ook logisch dat je als jonge jongen niet gelijk de lijnen uitzet als je in het eerste elftal van Ajax komt. Hij was in zijn eerste jaar niet betrouwbaar genoeg. Hij leed veel balverlies op eigen helft en was niet solide genoeg in het opeisen van de bal. Ik zei dan vaak dat hij spaghettibenen had.”

Bovendien kwam Gravenberch in een blok voor de verdediging te staan. Een positie waar hij niet gewend was te spelen, aangezien hij in de jeugdopleiding voornamelijk als linker aanvallende middenvelder fungeerde. “Hij stond op een positie waar hij nooit gespeeld had. Het team draaide niet en hij was net zeventien geworden. Hij voelde zich daar helemaal niet lekker bij. Daar heeft hij het heel moeilijk mee gehad. Als jonge speler wil je onbevangen spelen, maar als hij het veld op liep, zat zijn hoofd vaak nog vol van de bespreking. Dat uitte zich in zijn spel.” Het leidde tevens tot kritiek, van zowel de kenners als de supporters. “Ik heb absoluut geen moeite met kritiek, maar mensen kennen vaak de achtergrond niet. Als je je hele leven vanuit een aanvallende gedachte hebt gespeeld, is het logisch dat het tijd nodig heeft om dat om te zetten.”

Dat Gravenberch zich in die periode niet op zijn gemak voelde, merkte ook zijn vader. “Als ouders kennen we hem beter dan wie dan ook. Als hij een foute pass geeft, merken we aan zijn houding dat hij daarmee zit. Hij moet door, leren afscheid te nemen van momenten die niet goed gaan. ‘Kijk naar wedstrijden op televisie’, zeg ik dan. ‘Dan zie je dat iedereen fouten maakt.’” Gravenberch senior typeert zijn zoon als de meest zelfkritische persoon die hij kent. “Ryan heeft in de voorbereiding heel veel geïnvesteerd in zichzelf. Hij is het afgelopen halfjaar veel volwassener geworden. Dat is ook logisch, want hij heeft nu meer status binnen het elftal. Er wordt meer van hem verwacht. Dan kun je niet dat jochie uit de jeugd blijven. Hij heeft meer verantwoordelijkheden en die neemt hij op zich.”

En toch ziet Gravenberch geen zoon die snel om hulp vraagt. “Dat komt doordat hij niet ziet dat hij het nodig heeft”, meent Gravenberch. “Dat heeft te maken met zijn leeftijd. Jongeren zien bepaalde zaken minder snel dan volwassenen. Toen mijn ouders vroeger zeiden dat ik iets anders moest doen, dacht ik ook: wat zeik je nou. Wij proberen veel met hem te praten. Als hij ergens mee zit, hebben we het daar over, maar van zichzelf is hij totaal geen prater. Wij zien het als een belangrijke taak om complexe zaken voor hem in stukken te breken.” Gravenberch is zich ervan bewust dat de ontwikkeling met vallen en opstaan gaat. “Op dit moment gaat het als een komeet omhoog, maar we hebben te maken met zwaartekracht, dus hij zal ook wel eens een keer neervallen. Dat hoort erbij. Ik denk niet dat hij ineens heel zwak gaat spelen, maar hij is bijvoorbeeld de laatste weken minder dominant aanwezig. Dat gaat met ups en downs.”

De persoonlijke begeleiding van zijn zoons gebeurt voornamelijk op de achtergrond. Danzell, die eveneens uit de jeugdopleiding van Ajax komt, maakt dit seizoen zijn minuten als invaller namens Sparta Rotterdam. De vader des huizes heeft de schijnwerpers liever niet op zich gericht, maar weet ook dat er veel over de familie Gravenberch wordt gesproken met twee zoons die in Nederland op het hoogste niveau acteren. De familie Gravenberch schreeuwt het maar zelden van de daken en probeert zoveel mogelijk met beide benen op de grond te blijven staan, al is dat in het geval van Ryan junior soms best lastig. “Ik geef het je maar te doen voor een jongen van achttien jaar, met alle zaken die op hem afkomen. Wij zijn geen grootpraters. Houden er niet van om te roepen dat we geweldig zijn. Alles in het leven is betrekkelijk. Als Ryan morgen bijvoorbeeld een kruisbandblessure krijgt, kan alles zo voorbij zijn.”

Gravenberch mag zijn handen dichtknijpen dat een dergelijke blessure hem tot op heden bespaard is gebleven. Mede daardoor heeft hij de afgelopen jaren enorme stappen kunnen maken. Hij werd uitgeroepen tot talent van het jaar bij Ajax, ging de boeken in als jongste Ajax-debutant ooit en deelde als tiener de lakens uit op Anfield in de Champions League-wedstrijd tegen Liverpool (1-0 verlies). Gravenberch heeft dit seizoen de rol van Frenkie de Jong op zich genomen bij Ajax. “Hij ziet zichzelf niet als de nieuwe Frenkie”, plaatst vader Gravenberch meteen de kanttekening. “Doordat Frenkie vertrok, was er eigenlijk een nieuwe Frenkie nodig. Hij kwam daar het dichtst bij in de buurt. Hij heeft heel lang rondgelopen als een verwend jochie - zo zijn best wat spelers in de jeugdopleiding bij Ajax - maar uiteindelijk heeft hij de handschoen opgepakt en dat heeft geleid tot de ontwikkeling die hij nu doormaakt.”

Het is zelfs niet ondenkbaar dat Gravenberch en De Jong komende zomer allebei op het middenveld van Oranje te bewonderen zijn tijdens het EK. Het goede spel van Gravenberch was voor bondscoach Frank de Boer reden genoeg om hem in november voor de eerste keer bij de selectie van het Nederlands elftal te halen. De Ajacied verving Tonny Vilhena, die even daarvoor het Oranje-kamp had verlaten na een positieve coronatest. Het telefoontje kwam zo onverwachts dat de jonge Gravenberch in eerste instantie het telefoontje van De Boer niet opnam. Het nummer kwam hem niet bekend voor. Ook zijn ouders hadden geen moment rekening gehouden met een belletje van de bondscoach. “Alles gebeurt bij hem in een stroomversnelling. Zonder dat we het door hebben, staat het soms voor de deur. Toen hij zestien was, kwam hij bij Oranje Onder-19, vier wedstrijden later zat hij bij Jong Oranje en nu al bij het grote Oranje. Die laatste hadden we al helemáál niet zien aankomen.”

Uiteindelijk zou Gravenberch niet in actie komen tegen Polen en Bosnië-Herzegovina. Desondanks is het eerste signaal afgegeven, weet ook vader Gravenberch. “Hij beseft nu dat hij geselecteerd kan worden. Het Nederlands elftal zit zeker vóór in zijn hoofd, niet in zijn achterhoofd of grote teen.” Zonder al te veel op de zaken vooruit te lopen, durft Gravenberch senior voorzichtig te dromen van een Europees kampioenschap voor zijn zoon. “Ik denk dat hij het aankan om op den duur een vaste waarde te worden binnen Oranje. Als ik kijk welke wedstrijden hij gespeeld heeft. In de Champions League heeft hij zich vrij comfortabel staande gehouden en ook tegen PSV, Feyenoord en AZ heeft hij zich nadrukkelijk laten zien.”

Welke rol zijn zoon eventueel in Oranje moet krijgen, durft Gravenberch niet te voorspellen. “Ik weet niet of hij concurrenten heeft. Spelers als Marten de Roon, Donny van de Beek en Davy Klaassen zijn ervaren jongens, die speel je er niet zomaar uit. Kom op, hij is achttien jaar. Hij moet de rol aannemen die hij toebedeeld krijgt. Als hij bijvoorbeeld rechtsback moet spelen, moet hij dat doen. Het is een eer om geselecteerd te worden. Als je kijkt naar de beschikbaarheid van de middenvelders en ziet wat Ryan gepresteerd heeft, vind ik dat hij een kans verdient. Een middenveld met Frenkie en Wijnaldum? Goede voetballers kunnen altijd goed met elkaar spelen. Daar zou hij zeker voor tekenen.”