Hoe Vitesse met een absurd laag percentage balbezit toch koploper bleef

Vitesse gaat de interlandperiode in als de gedeelde koploper van de Eredivisie. De ploeg van trainer Thomas Letsch verzamelde net als Ajax een totaal van 21 punten uit de eerste 8 competitiewedstrijden. Zondag won Vitesse ondanks een vroege rode kaart voor Riechedly Bazoer met 3-1 van FC Emmen. Het spel van de Arnhemmers kan analisten als Aad de Mos en Ibrahim Afellay tot dusver zeer bekoren.

De Mos, die tussen 2006 en 2008 zelf voor de groep stond bij Vitesse, ziet 'heel duidelijk het handschrift van de coach'. Na het countervoetbal van Leonid Slutskiy speelt Vitesse nu het zogeheten 'vollgasfussball'; Sinds Letsch de scepter zwaait, zijn 'intensiteit' en 'pressing' de kernwoorden op sportcomplex Papendal. Letsch hanteert de filosofie van Red Bull Salzburg, de club waarvoor hij tussen 2012 en 2015 werkzaam was als jeugdtrainer, assistent-trainer en interim-hoofdtrainer.

"De manier van spelen bevalt me wel", beaamt De Mos maandag in gesprek met Omroep Gelderland. Volgens de analist laat Letsch zijn ploeg met nóg meer druk naar voren spelen dan collega-trainer Roger Schmidt, met wie hij samenwerkte bij Red Bull Salzbug, momenteel bij PSV doet. "Dat heeft hij bijvoorbeeld in Amsterdam tegen Ajax laten zien (2-1 nederlaag, red.) Je ziet weinig andere namen, het is herkenbaar." In Amsterdam leed Vitesse de enige nederlaag van dit seizoen.

Zondag won Vitesse dankzij twee doelpunten van Oussama Tannane en een treffer van Loïs Openda van Emmen. De ploeg liet zich niet ontmoedigen door een rode kaart voor Bazoer na een klein halfuur, als gevolg van een overtreding op Sergio Peña. Met name in het eerste halfuur, toen Vitesse nog met elf man speelde, opereerde de ploeg van Letsch bijzonder agressief. De opbouw van Emmen werd constant verstoord door drukzettende Arnhemmers, die eenmaal in balbezit snel combineerden. Emmen kwam er niet aan te pas.

In die fase van de wedstrijd maakte Vitesse het verschil. Toen de rode kaart werd uitgedeeld, leidde de thuisploeg al met 2-0. Veelzeggend was het feit dat Vitesse slechts 30,7 procent balbezit noteerde over de gehele wedstrijd. In de laatste tien seizoenen had Vitesse slechts één keer minder balbezit in een Eredivisie-duel (28,2 procent bij 4-1 zege op PEC Zwolle in april 2019). In de laatste twintig minuten vloeiden de krachten wel weg bij Vitesse. Aan aanvallen kwamen de manschappen van Letsch bijna niet meer toe. Emmen zocht naar een aansluitingstreffer, maar tot meer dan een schot van Peña was de laagvlieger niet in staat in GelreDome.

Uiteindelijk vonden slechts 15 van de 904 balcontacten van Emmen plaats in het vijandelijke strafschopgebied; de laatste ploeg die ondanks zoveel balcontacten zo weinig in het zestienmetergebied kwam in een Eredivisie-duel was Feyenoord in december 2014 (975 balcontacten waarvan 15 in het strafschopgebied tegen Excelsior). Het tekent het vermogen van Vitesse om de offensieve pogingen van Emmen voortijdig in de kiem te smoren. "Je ziet bij Vitesse heel duidelijk het handschrift van de coach. Tegen Emmen en Ajax zie ik dezelfde dingen", merkt De Mos op.

Een andere voormalig trainer van Vitesse, Henk Fraser, kan echter weinig met de termen die gepaard gaan met het 'vollgasfussball'. Dat Vitesse een andere speelstijl heeft, ligt volgens hem niet aan de achtergrond van de trainer. "Het is echt niet zoveel anders en of er nu Chinezen of Duitsers aan het roer staan, dat interesseert me niet zo. Vaak worden dit soort dingen mooier gemaakt dan ze in werkelijkheid zijn. Het is wat overdreven. FC Twente speelt ook dynamisch voetbal met veel drive, dat is juist ook Nederlands."

Zondagavond was de speelstijl van Vitesse ook onderwerp van gesprek in de uitzending van Studio Voetbal. Ibrahim Afellay merkt net als De Mos een 'heel duidelijke manier van spelen' bij de ploeg van Letsch. "Ze jagen de tegenstander op. Als de tegenstander de bal heeft, hebben ze veel spelers rondom de bal. De ruimtes worden klein gehouden. Door de agressie komt de tegenstander er niet uit. Credits naar de trainer." Afellay lichtte in het bijzonder Bazoer en Tannane uit: dat zijn 'de spelers waar het om draait'. "Bazoer speelt zowel aan de bal als zonder de bal met zoveel vertrouwen", zei hij, ondanks de rode kaart.

In een interview met Trouw werd Letsch zondag gevraagd naar zijn denkwijzen over voetbal. De 52-jarige trainer uit Duitsland zei positief verrast te zijn door het opleidingsniveau van de ­spelers met wie hij werkt. "Ik durf wel te zeggen dat ik nog nooit een groep heb getraind met zulke technische vaardigheden. Het is ­belangrijk om die kwaliteiten te ­behouden. En daarnaast ben ik hier aangesteld om mijn ideeën over voetbal toe te voegen. Met systemen heb ik niet zo veel. Ik kan wel zeggen: 4-4-2 is mijn systeem, maar wat nou als ik twee geweldige buiten­spelers heb? Dan is het toch beter om 4-3-3 te spelen? Bij mij draait het meer om spelprincipes."

Vitesse hanteert op papier een 5-3-2-formatie, maar Letsch hecht meer waarde aan andere principes. "Dit antwoord kan twee uur duren, hè", lachte hij als reactie op de vraag wat die principes zijn. "Laat ik het zo zeggen: wat anders is, is dat wij meer bezig zijn met wat we doen als we de bal niet hebben. Omdat ik vind dat je een wedstrijd dan beter kunt controleren. Wij willen fouten van tegenstanders forceren. We willen tegen ze sprinten, ze aanvallen en ze in moeilijkheden brengen door snel de bal te heroveren. En als we de bal veroveren, dan houd ik ervan de kortste weg naar het doel te zoeken."