Het ‘nieuwe Leicester City’ geeft grootmachten voorlopig het nakijken

Het Portugese voetbal wordt van oudsher gedomineerd door de ‘grote drie’ Benfica, FC Porto en Sporting Portugal. De clubs uit Lissabon en Porto wonnen gezamenlijk 83 landskampioenschappen in de afgelopen 85 jaar, met de 37 titels van Benfica als absolute koploper. FC Porto volgt met 28 kampioenschappen op gepaste afstand, terwijl Sporting Portugal het met 18 titels moet doen. Belenenses en Boavista zijn met hun kampioenschappen in, respectievelijk, 1946 en 2001 de grote uitzonderingen, maar zij krijgen dit seizoen mogelijk gezelschap van een verrassende naam. Het gepromoveerde Famalicão staat na zeven speelronden ongeslagen bovenaan in de Liga NOS en bereidt zich momenteel voor op de kraker tegen nummer drie FC Porto van zondagavond.

Door Robin Bruggeman

De uit het 130 duizend inwoners tellende industriestadje Vila Nova de Famalicão afkomstige club kan niet bepaald bogen op een rijke historie. In de prijzenkast van os Famalicenses staan slechts twee kampioenschappen van het tweede Portugese niveau en een aantal regionale bekers. De club speelde in de jaren veertig en de jaren zeventig twee keer een seizen op het hoogste niveau en in de periode 1990-1994 volgden zelfs vier jaar in de Primeira Liga. Na de degradatie van 25 jaar geleden zakte Famalicão echter ver weg en in 2008 daalde de club af naar het vijfde niveau. In de daaropvolgende jaren werd de weg naar boven echter weer gevonden in het Estádio Municipal 22 de Junho en zes jaar geleden volgde een terugkeer op het tweede niveau, waar vorig seizoen met een tweede plek achter kampioen Paços de Ferreira promotie naar de Liga NOS werd afgedwongen.

Sleutelfiguren in het huidige succesverhaal van Famalicão zijn de Israëlische miljardair Idan Ofer en superzaakwaarnemer Jorge Mendes, die in de afgelopen decennia naam maakte als belangenbehartiger van onder meer Cristiano Ronaldo, Ángel Di María en José Mourinho. Ofer, rijk geworden met het boren naar grondstoffen, scheepvaart en mijnbouw, nam aan het begin van het vorige seizoen met zijn Quantum Pacific Group voor een paar miljoen euro 51 procent van de aandelen in de club over en gaf Mendes daarna de facto de leiding over het sportieve beleid van Famalicão. Voor de zaakwaarnemer ging hiermee een wens in vervulling, aangezien hij al eerder een poging had ondernomen om een stevige voet aan de grond te krijgen in het Portugese voetbal. Een eerdere inspanning om, samen met Chinese investeerders, Rio Ave over te nemen liep echter stuk nadat de eigenaren van die club de stekker uit de deal trokken.

Renovatie van de selectie
Mendes ging daarop voortvarend aan de slag en haalde vorig jaar zomer, transfervrij en op huurbasis, om en nabij de twintig nieuwe spelers in huis. Met deze nieuwkomers werd uiteindelijk promotie naar het hoogste niveau afgedwongen, al ging dit ook niet helemaal zonder slag of stoot. Na een reeks van drie wedstrijden zonder zege in maart moest trainer Sérgio Vieira het veld ruimen en zijn vervanger Carlos Pinto wist zeven van de acht daaropvolgende duels te winnen en zo de tweede plek veilig te stellen. Dit bleek echter niet genoeg om Mendes en Ofer te overtuigen van zijn kwaliteiten, want Pinto werd afgelopen zomer alweer opzijgeschoven ten faveure van João Pedro Sousa. De nieuwe trainer had nog niet eerder op eigen benen had gestaan, maar de afgelopen jaren wel veel ervaring opgedaan als rechterhand van Marco Silva bij Estoril, Sporting Portugal, Hull City, Watford en Everton.

Ook op spelersgebied werden afgelopen zomer alle registers opengetrokken door Mendes en Ofer. Doordat de Israëlische zakenman met zijn Quantum Pacific Group ook 32 procent van de aandelen van Atlético Madrid in handen heeft zijn de lijnen met de Spaanse topclub kort en zo kon het dat Famalicão verdedigende middenvelder Gustavo Assunção over kon nemen uit de opleiding van los Colchoneros. Daarnaast werden toptalenten Nehuén Pérez, de aanvoerder van Argentinië Onder-20, en Nicolás Schiappacasse op huurbasis naar Portugal gestuurd, terwijl Mendes zelf ook zijn omvangrijke netwerk aansprak. De zaakwaarnemer heeft eveneens een flinke vinger in de pap bij Wolverhampton Wanderers en kon zodoende Pedro Gonçalves en Roderick Miranda in Engeland oppikken. Zijn goede banden met Benfica leverden hem vervolgens de komst van zijn eigen cliënten Diogo Gonçalves en Guga op en door Valencia, een volgende club waar Mendes vaak zaken mee doet, werden Alex Centelles en Uros Racic aan het ambitieuze Famalicão verhuurd.

De promovendus verwelkomde afgelopen zomer in totaal negentien nieuwe spelers en nam afscheid van eenzelfde aantal voetballers, waardoor er weinig over is van de selectie die vorig seizoen promotie naar het hoogste niveau veiligstelde. Trainer Sousa haalde met de Engelsman Josh Tymon overigens ook zelf een oude bekende in huis. De nu twintigjarige linksback werkte samen met de Portugees in de tijd dat hij als assistent van Silva bij Hull City actief was en Tymon was het afgelopen jaar bij Stoke City, waar hij sinds 2017 onder contract staat, een beetje op een zijspoor geraakt: “Het was een moeilijke beslissing om te nemen, om naar een ander land te verhuizen, waar dingen op en buiten het veld anders worden gedaan. Maar ik heb me snel aangepast en ik geniet weer van het voetbal, mijn zelfvertrouwen is weer terug. Ik geniet tot nu toe van elk moment. Ik heb in de Premier League gespeeld en in alle bekertoernooien van Engeland en ik had het idee dat mijn carrière stilstond. Ik wilde op een zo hoog mogelijk niveau spelen en nadat ik me realiseerde dat ik tegen Benfica, FC Porto en Sporting kon spelen, heb ik niet meer achteromgekeken. Het was waarschijnlijk de verwachting dat we aan het andere uiteinde van de ranglijst zouden staan, maar de manager heeft zijn plan om aan te vallen, zelfs tegen grote teams. Hij zei: ‘Ik ga niet achterover hangen. Als dat is wat je wil, zal je niet in dit team spelen.’ Op dit moment zijn we voor niemand bang. We staan bovenaan en de resultaten zijn geweldig. Het doel is om zo lang mogelijk door blijven te gaan”, legt hij zijn beslissing uit aan de Stoke Sentinel.

Winst op Sporting
Famalicão begon het seizoen voortvarend met overwinningen op onder meer Santa Clara, Rio Ave, Aves en Paços de Ferreira en op 23 september volgde in het Estádio José Alvalade het hoogtepunt tot nu toe. Critici die zeiden dat de club alleen maar bovenaan stond vanwege het gunstige programma, werden op die avond vakkundig de mond gesnoerd met een 1-2 overwinning op grootmacht Sporting Portugal, dat niet lang daarvoor overigens wel afscheid had genomen van Marcel Keizer en bepaald niet in topvorm stak. Famalicão bond vervolgens in de laatste wedstrijd voor de interlandonderbreking ook Belenenses aan de zegekar en op zondagavond volgt de volgende serieuze test als de uitwedstrijd tegen de dertig kilometer verderop spelende ‘grote broer’ FC Porto op het programma staat.

In en buiten Portugal wordt inmiddels de vergelijking getrokken tussen Famalicão en Leicester City, dat in 2016 een wonderseizoen beleefde en de verrassende kampioen van de Premier League werd. The Foxes zakten daarna echter weg en moesten in het jaar erop zelfs even vrezen voor degradatie. Leicester lijkt dit seizoen inmiddels weer aanspraak te mogen maken op een plek die recht geeft op Europees voetbal en bij Famalicão wordt er inmiddels ook op een dergelijk scenario gehoopt. De eerste doelstelling van handhaving lijkt al bijna bereikt te zijn en Carlos Fonseca, tussen 1991 en 1996 speler van de club, durft alvast te hopen op meer. “Ik geloof echt in dit team. Het is een heel jong elftal en alles hing af van de manier waarop het seizoen gestart werd. De resultaten verrassen mij echter niet, omdat ik de coach heel goed ken. We kunnen Europees voetbal behalen, net als dat ik geloof dat we in het Estádio do Dragão (de thuishaven van FC Porto, red.) kunnen winnen. Famalicão speelt goed, houdt de linies kort op elkaar, zet hoog druk en speelt altijd dichter bij het doel dan de tegenstander. De mensen zijn euforisch omdat niemand dit verwacht had zo vroeg in het seizoen”, liet hij optekenen door A Bola.

‘We willen hier met verschillende dingen experimenteren’
Voor Mendes en Ofer zal één wonderseizoen echter niet genoeg zijn en de twee hopen zich met Famalicão serieus in de traditionele strijd tussen de ‘grote drie’ te kunnen gaan mengen. De Quantum Pacific Group vergrootte zijn belang in de club in september nog van 51 procent naar 85 procent van de aandelen en de waarde van de Famalicão wordt inmiddels geschat op twintig miljoen euro. Voor Ofer draait de uitbouw van de club bovendien niet alleen om het sportieve aspect, maar hoopt hij bij Famalicão ook kennis op te kunnen doen die hij elders weer toe kan passen. “We willen hier met verschillende dingen experimenteren, nieuwe technologieën zoals bijvoorbeeld artificial intelligence, dingen die we niet per se bij Atlético kunnen testen. Dit kan een primeur worden voor veel zaken die we later naar Spanje zouden kunnen exporteren”, vertelde hij afgelopen zomer aan Record.

De investeringen van de miljardair lijken daarnaast ook ingegeven te zijn door politieke belangen, zo vertelt een bron die anoniem wil blijven aan het Spaanse Vozpópuli. De overname van de club zou mede ingegeven zijn door de politieke ambities van zijn thuisland: “Famalicão is slechts het topje van de ijsberg, Israël wil echt een impact maken in het voetbal”, legt hij uit. “Israël wil sterke banden opbouwen met de betreffende landen, zodat deze investeringen zich ook kunnen uitbetalen in politieke afspraken zonder dat het lijkt alsof er echt sprake is van inmenging. Hetzelfde kan bijvoorbeeld gezegd worden over Peter Lim, Singapore en hun verschijning in Valencia (de Singaporese zakenman kocht zich in 2014 in bij Valencia en is nog altijd de eigenaar, red.). Het moet ook gezegd worden dat Atlético Madrid van oudsher sterke banden heeft met Portugal, waardoor er ruimte is voor samenwerking.”