‘De komst van Messi zou een ramp zijn, dan verliezen we onze identiteit’

Naast de traditionele grootmachten Barcelona en Real Madrid is er nog één club die nooit degradeerde sinds de start van LaLiga in 1929. Athletic Club speelde in de afgelopen negentig jaar altijd op het hoogste niveau en won met een unieke manier van spelers rekruteren zelfs acht landstitels in dat tijdsbestek. De afgelopen anderhalf jaar beginnen er echter donkere wolken samen te pakken boven het San Mamés en nadat los Leones vorig seizoen afsloten met een zestiende plaats, is het ook in de huidige voetbaljaargang opnieuw alle hens aan dek in Baskenland.

Door Robin Bruggeman

Athletic wist namelijk sinds de eerste speelronde, waarin er met 2-1 werd afgerekend met Leganés, niet meer te winnen en bivakkeert met acht gelijke spelen en vijf nederlagen uit de laatste dertien speelronden inmiddels in de degradatiezone van de Spaanse hoogste afdeling. De nederlaag tegen Levante van afgelopen maandag kostte trainer Eduardo Berizzo een dag later de kop en het veilige Villarreal heeft op dit moment een voorsprong van drie punten op het op de op de achttiende positie verkerende Basken, die sinds het seizoen 2006/07 niet meer zo laag hebben gestaan.

Het ontslag van Berizzo, die voorlopig wordt opgevolgd door jeugdtrainer Gaizka Garitano, kwam slechts acht maanden na zijn aantreden als de vervanger dan José Ángel Ziganda en Cuco had het zelf als opvolger van de naar Barcelona vertrokken Ernesto Valverde net geen jaar volgehouden. In de vier jaar onder Valverde kende Athletic met achtereenvolgens een vierde, zevende, vijfde en zevende positie, en de daarbij behorende deelnames aan de Champions League en de Europa League, een bijzonder succesvolle periode, waarin de club vanuit heel Europa lof toegezwaaid kreeg vanwege het beleid om alleen maar met spelers te werken die uit Baskenland afkomstig zijn, of daar in ieder geval hun voetbalopleiding hebben genoten.

Deze manier van werken zorgt voor een grote verwevenheid tussen de club, Bilbao en het achterland van de grootste stad van Euskal Herria, waar veel kinderen opgroeien in het rood-wit van een van de succesvolste clubs van Spanje, maar leidt ook tot een zekere kwetsbaarheid in perioden dat de doorstroom van talenten stokt of zelfs helemaal opdroogt. Athletic leunt zwaar op jeugdcomplex Lezama, dat geldt als slagader voor de selectie van de hoofdmacht en de afgelopen decennia maar liefst 85 procent van de spelers, waaronder namen als Fernando Llorente, Aymeric Laporte, de duurste keeper aller tijden Kepa Arrizabalaga en de op dit moment nog altijd in Bilbao actieve Aritz Aduriz en Iker Muniain, die voor de club uitkwamen leverde.

Goed scoutingwerk leidde eveneens tot de komst op jonge leeftijd van spelers als Javi Martínez en Ander Herrera, waardoor Athletic in de afgelopen jaren honderden miljoenen aan transferinkomsten ontving van clubs als Bayern München, Manchester United, Manchester City en Chelsea. Het beleid van de club om alleen met spelers met Baskische roots, of een band met de streek, te werken zorgt er echter ook voor dat er met een goedgevulde portemonnee gevist moet worden in een zeer kleine vijver. Vorig jaar werd Iñigo Martínez bijvoorbeeld na het vertrek van Laporte naar Manchester City voor 32 miljoen euro opgepikt bij streekrivaal Real Sociedad, terwijl afgelopen zomer nog 24 miljoen werd uitgetrokken om Yuri Berchiche binnen te hengelen bij Paris Saint-Germain.

Martínez slaagt er vooralsnog echter niet in om Laporte te doen vergeten, terwijl ook Berchiche tot zover niet het gewenste niveau haalt. Wat betreft directe versterkingen zijn de keuzes verder beperkt en wordt Athletic niet geheel toevallig de afgelopen maanden in verband gebracht met de rentrees van Llorente en Herrera, terwijl een speler als Nacho Monreal al jaren een staande aanbieding van de club op tafel heeft liggen. De verdediger acht de tijd om te vertrekken bij Arsenal echter nog niet rijp, waardoor het voor Athletic voorlopig een kwestie van afwachten is. De veranderde verdeling van tv-gelden zorgt er daarnaast voor dat andere LaLiga-clubs met Baskische spelers niet meer machteloos staan zodra er een hoog bod van de rijke club uit Bilbao binnenkomt en de concurrentie toeneemt, waardoor de vijver waarin Athletic moet vissen alleen maar verder opdroogt. Toen Mikel Merino vorig jaar mocht vertrekken bij Borussia Dortmund verkoos de middenvelder Newcastle United in eerste instantie boven Athletic, waarna afgelopen zomer Real Sociedad toesloeg en definitief een einde maakte aan de hoop van de aartsrivaal.

Door de weinig succesvol verlopen zoektocht naar nieuwe spelers zijn het oudgedienden als Mikel San José, Markel Susaeta, de onlangs wel langer aan de club gebonden Muniain, Iñaki Williams en de 37-jarige Aduriz die de kar moeten trekken. Williams wist in eigen huis echter al twee jaar niet meer het net de vinden, terwijl Aduriz dit seizoen nog droog staat in LaLiga. De vooralsnog weinig presterende ‘grote namen’ ondervinden doordat de doorbraak van grote talenten op dit moment even uitblijft verder weinig interne concurrentie, waardoor zij nauwelijks op scherp gezet worden en het voor Berizzo bij tijd en wijle dweilen met de kraan open was.

Enkele ongelukkige tactische keuzes van de oefenmeester, die halsstarrig vast bleef houden aan een 4-3-3-opstelling terwijl zijn team in een 4-4-2-formatie betere resultaten boekte, leidden een verder verval in en in Bilbao wordt de vrees voor degradatie met de dag groter. Dat de club zich al een paar maanden in de hoek waar de klappen vallen bevindt is wel te zien aan de statistiek dat Athletic met stroperig aanvalsspel in veertien wedstrijden slechts veertien keer wist te scoren en als het dan eenmaal op voorsprong was gekomen, er al zeven keer niet in slaagde om die veilige marge vast te houden. Athletic staat daardoor net boven promovendus Rayo Vallecano, maar onder het eveneens gepromoveerde Real Valladolid, terwijl het drie keer zoveel geld spendeert aan het salarishuis dan de andere concurrenten onderin LaLiga.

Een herziening van het beleid om alleen met Baskische spelers te werken lijken de huidige problemen echter niet tot gevolg te hebben. Athletic stond er in het verleden vaker slecht voor en in Baskenland is men ervan overtuigd dat de strijd tegen afdaling naar LaLiga 2 succesvol afgesloten kan worden. Een peiling onder de achterban wees onlangs zelfs uit dat ruim driekwart van de fans liever zou degraderen dan afstappen van de waarden van de club en scheidend voorzitter Josu Urrutia laat in gesprek met The National weten dat hier ook geen sprake van zal zijn: “De goede en slechte tijden horen bij dezelfde reis, bij dezelfde ervaring. We weten waar we heen gaan en we weten wat we willen zijn. Succes is bij Athletic Club ook niet zo simpel als alleen winnen of verliezen.”

“Het succes van de club is onafscheidelijk verbonden met onze identiteit en zodoende ook met de unieke manier waarop de club meestrijdt. Succes is ook geen doel op zich, zoals bij andere teams wellicht wel het geval is, maar een onderdeel van de reis. De winst van de Copa del Rey zou met onze filosofie een groter succes zijn dan het winnen van de Champions League nadat we Lionel Messi hebben aangetrokken. Om precies te zijn zou het aantrekken van Messi een enorme ramp zijn, omdat dat zou betekenen dat we niet meer zijn wie we zijn.”