Voetballen in een pariastaat: één bedrijf houdt competitie in zijn greep

TIRASPOL - ‘Academia Chisinau a detonat bomba în Divizia Nationala!’, meldt televisiezender PUBLIKA. Wie niet beter zou weten, zou denken dat er zich bij de wedstrijd tussen Academia en Sheriff Tiraspol een ramp heeft voltrokken, maar met de verwijzing naar het ontploffen van een bom wordt iets heel anders bedoeld. De wedstrijd eindigt namelijk in 1-2 voor de bezoekers en daardoor heeft Sheriff nu voor het eerst in zeventien jaar in één seizoen vijf competitiewedstrijden verloren. De stunt van vorige week vrijdag wordt door voetbalminnend Moldavië vergeleken met de kracht van een bom. Zou het land voor de derde keer in zeventien jaar een andere kampioen dan Sheriff krijgen?

DOOR GIJS FRERIKS

Sheriff
Sheriff wint de competitie bijna ieder seizoen op zijn sloffen, maar in het huidige voetbaljaar gaat het dus een stuk moeizamer. De Wespen werden in juli al uit de voorronde van de Champions League gekegeld door Hapoel Be’er Sheva en voerden in totaal in tien speelronden de ranglijst van de Divizia Nationala aan. En dat is voor Sheriff bijzonder teleurstellend. De club stond begin maart zelfs derde, maar na vijf overwinningen op rij leek men de concurrentie alsnog af te troeven. Van de laatste drie duels werden er echter weer twee verloren, van Dacia en Academia Chisinau, waardoor Zaria Baltia weer aan kop gaat. Met nog vier speelronden voor de boeg bedraagt de achterstand van Sheriff op Zaria één punt.

“Ik heb er niet veel over te zeggen. We hebben verloren. Het is onze schuld”, zei assistent-trainer Victor Mihailov. “Ik denk niet dat we de tegenstander (Academia, red.) hebben onderschat, want we hebben ons serieus op de wedstrijd voorbereid.” Mocht Sheriff de titel mislopen, dan zal de Libisch-Italiaanse trainer Roberto Bordin waarschijnlijk het veld moeten ruimen. Voor Sheriff telt immers niets anders dan het kampioenschap en de club is het ook aan zijn stand verplicht om eerste te worden. Sheriff beschikt immers over het grootste budget van allemaal en dankt daarvoor het gelijknamige conglomeraat. Dat ‘Sheriff’ is de belangrijkste speler in het economisch leven van Transnistrië, waarvan Tiraspol de hoofdstad is.

Sheriff onderhoudt nauwe banden met de regering, het parlement en rechters en is niet alleen de naamgever van de voetbalclub en het stadion, maar ook van tankstations, supermarkten, een bank, reclamebureau, internetaanbieder, een televisiekanaal, een bouwbedrijf, een uitgeverij, wijnen, brood- en textielfabrieken en zo meer. Wie Transnistrië komt binnenrijden, ziet de gele ster van Sheriff werkelijk waar overal verschijnen. Het bedrijf is in handen van Ilie Cazmali en Victor Gusan, twee voormalige medewerkers van het ministerie van Justitie, de militaire politie en naar het schijnt zijn ze ook oud-geheimagenten. Cazmali en Gusan zetten in 1997 hun vermogen in om Sheriff Tiraspol op te richten.

Onafhankelijkheid
Zij stelden zich ten doel om Sheriff naar de Champions League te loodsen, maar kenden een moeizame aanloop, want de overheid van Transnistrië stond niet te springen om een vermogen uit te geven aan een stadion en de opbouw van een voetbalclub. Het jaarlijkse budget van het de facto onafhankelijke dwergstaatje bedroeg minder dan 150 miljoen euro, terwijl het stadion circa 100 miljoen kostte. Moest daar nou zoveel geld voor worden uitgegeven? Ja, was het antwoord van voetbalfan Vladimir Smirnov. Het hoofd van de douanedienst én zoon van toenmalig president Igor Smirnov gaf zijn steun voor het voetbalproject, maar Sheriff mocht op dat moment nog niet deelnemen aan de Moldavische competitie.

Transnistrië maakte zich in 1990 los van Moldavië, maar de onafhankelijkheid van de regio wordt door geen enkel land erkend, hoewel Rusland wel betrekkingen met Transnistrië onderhoudt en zo’n 1500 militairen in het gebied heeft gestationeerd. Om deel te nemen aan de competitie, moest Sheriff bij een land horen dat als lid werd erkend van de Europese voetbalbond UEFA. Na de afscheiding van Moldavië was men geen lid meer. De volgende oplossing werd bedacht: Transnistrië onderwierp zich op voetbalgebied aan het gezag van de regering in Chisinau en de nationale ploeg van Moldavië mocht zijn wedstrijden gaan spelen in het moderne complex van Sheriff, dat plaats biedt aan veertienduizend fans.

En zo kon het gebeuren dat Sheriff veertien landstitels pakte in de Moldavische competitie, ook nog eens vijftien nationale bekers in de wacht sleepte én in Europees verband uitkwam tegen ploegen als Fenerbahçe, Olympiacos, FC Twente, AZ, FC Basel, Dynamo Kiev en Tottenham Hotspur. Het succes van Sheriff bezorgde de supporters van andere ploegen en de neutrale toeschouwer echter een nare smaak in de mond, want er is altijd onduidelijkheid blijven bestaan over waar het geld van Sheriff Tiraspol nou werkelijk vandaan komt. De club wordt formeel gesponsord door telecombedrijf Interdnestrcom, dat weer onderdeel is van Sheriff, maar Sheriff zou ook verdienen aan de vrouwen-, drugs- en wapenhandel.

Terroristen
De Transnistrische regering doet volgens het centrum tegen internationale misdaad en terrorisme (SECI) zaken met talloze terroristische organisaties, zo vertelde de Italiaanse afgevaardigde Paolo Sartori al eens: “Transnistrië is een indrukwekkende wapenmarkt en bij uitstek geschikt voor terroristen. Vrijwel alles is er te krijgen, en nog goedkoop ook. En niemand die vraagt wat de koper ermee van plan is.” Dat laatste komt doordat Transnistrië niet wordt erkend en feitelijk dus niet bestaat. “Als niet erkende staat blijft Transnistrië buiten het oog van internationale waarnemers, en kan het doen wat het wil”, zei de Amerikaanse politicoloog en Oost-Europadeskundige Charles King in 2003 al in Trouw.

Het strookje land ter grootte van de provincies Noord- en Zuid-Holland wordt op basis van het voorgemelde door velen gezien als een schurkenstaat, als een paradijs voor criminelen en een draaischrijf voor alles wat het daglicht niet mag zien. Veel lijkt er op dit moment echter niet tegen te doen. Transnistrië bewaakt zijn grenzen streng en in een land zonder erkenning is het moeilijk te controleren wat er binnenkomt en naar buiten gaat. Transnistrië blijft overigens ook overeind dankzij de financiële steun van Gazprom, maar of óók de voetbalclub direct wordt gesteund door Rusland, is niet bekend. De geldstromen blijven immers onzichtbaar. Feit blijft wel dat Sheriff veel meer te besteden heeft dan clubs als Zaria, Milsami Orhei en de concurrerende verenigingen uit Chisinau.

Kebab
De verhoudingen in het Moldavische voetbal werden in april 2014 eens op komische wijze samengevat door Sports. Deze Russische website maakte een ‘chemische analyse’ van het Moldavische voetbal en somde een aantal stofeigenschappen op die op de competitie van toepassing zouden zijn:

- De competitie absorbeert grote subsidies en bedragen van de UEFA (zo heeft de bond met financiële hulp van de UEFA een trainingscomplex laten bouwen in de hoofdstad, red.).
- Affiniteit met schimmel, vochtigheid en kleine voetbalvelden (de faciliteiten laten vaak te wensen over, red.).
- Explosiegevaar bij contact met het element DC (naar Dacia Chisinau, omdat Dacia doorgaans de enige titelconcurrent is van Sheriff, red.).
- Verliest het vermogen om zich te ontwikkelen en verbleekt snel.
- Slokt het meeste geld op van alle sporten in Moldavië.
- Bij contact met het Moldavische voetbal beginnen de papieren van de boekhouding te desintegreren (de bond en de clubs zijn lang niet altijd even transparant, red.) .

“Toen ik in Moldavië speelde, heb ik heel veel verschillende stadions en velden gezien. Ik zag velden die aan de ene kant gewoon vijf meter langer waren dan de andere kant. Ik heb wedstrijden gespeeld waarbij mensen aan de zijlijn kebab aan het roosteren waren of muziek aan het maken waren. Je kon het zo gek niet bedenken”, zei Aleksandr Erokhin in december 2015 in een interview met Dim 13. Erokhin, een middenvelder, is bij FK Rostov uitgegroeid tot Russisch international en is misschien wel de beste speler uit de recente geschiedenis van Sheriff. Een oud-speler van het concurrerende Dacia, Rohan Ricketts, wist ook niet wat hij zag toen hij in het officieus armste land van Europa speelde. De nu 34-jarige Engelsman voetbalde in 2010 vier wedstrijden voor De Wolven.

“In Moldavië dronken de spelers voor een wedstrijd vier of vijf flessen bier leeg en rookten ze sigaretten. Ik heb ook bij gesprekken gezeten waarin over matchfixing werd gesproken. Het was raar. Ik heb duels gespeeld waarvan ik na de tijd pas te horen kreeg dat een of twee spelers waren omgekocht. In Moldavië was het vreselijk. Spelers stalen spullen van mij uit mijn hotelkamer en ik heb nooit een cent betaald gekregen”, zei Ricketts in een interview met The Sun. Dacia ontkende in alle talen, maar het moge duidelijk zijn dat Moldavië weinig heeft van een echt voetballand. De faciliteiten en de infrastructuur is bij de meeste clubs niet om over naar huis te schrijven, behalve bij één ploeg: Sheriff Tiraspol.

Prijzen
Naast de gloednieuwe voetbaltempel stampte Sheriff namelijk ook een groot trainingscomplex met indoorstadion, hotel, restaurant, bar en een heuse Mercedes-showroom uit de grond. Daarnaast hebben de beste spelers van Moldavië vrijwel allemaal wel een verleden bij de regerend kampioen en hebben naast Erokhin ook nog relatief bekende namen als de Bulgaarse doelman Vladislav Stoyanov (Ludogorets Razgrad), aanvaller Fred Benson (RKC Waalwijk) en verdediger Nadson (Krylya Sovetov Samara) bij Sheriff gespeeld. “Toen ik in Moldavië aankwam, wilde ik mij eigenlijk direct omdraaien om naar huis te gaan. Maar op het trainingscomplex van Sheriff was ik verkocht en ik heb uiteindelijk mooie jaren gehad in Moldavië”, blikte de Braziliaan Nadson in december in de Volga Kommuna terug op zijn tijd bij Sheriff.

De geavanceerde trainings-en wedstrijdfaciliteiten én het in verhouding omvangrijke budget hebben Sheriff in ieder geval dit seizoen nog niet aan het vereiste succes kunnen helpen. Maar wie weet ziet de wereld er na speelronde 29 wel heel anders uit. Sheriff neemt het komende woensdag namelijk op tegen subtopper Petrocub Sarata-Galbena, terwijl koploper Zaria tegelijkertijd in actie komt tegen Speranta Nisporeni. “We kunnen nog twee prijzen pakken: de titel en de beker. Ik wil dat doen met een positieve en agressieve speelstijl, in een 4-3-3-systeem. We moeten hoog druk zetten, goed zijn aan de bal en het ritme van de wedstrijd bepalen”, zei trainer Bordin onlangs in een interview in de Italiaanse media.

“Sheriff is de beste club van het land en is daardoor de te kloppen ploeg. Omdat Sheriff organisatorisch en financieel gewoon goed in elkaar zit, vertel ik mijn spelers dat niets hen in de weg staat om te presteren. Ze moeten professioneel zijn en ambitie tonen”, aldus Bordin, die ook nog werd gevraagd naar de dubieuze reputatie en achtergrond van Sheriff-eigenaar Victor Gusan. De coach wilde echter weinig over zijn baas kwijt: “Ik weet er niets van. We hebben elkaar een paar keer ontmoet en hij is altijd heel duidelijk en open. Hij wil dat we winnen en dat we gewoon zo doorgaan. Ik ga aan het einde van het seizoen weer met hem en de algemeen directeur in gesprek, want mijn contract loopt per juni af. Maar eerst hebben we nog een aantal wedstrijden te winnen”, aldus Bordin.