Schaakmat

Een trainer uit de Eredivisie sprak laatst voorafgaand aan een wedstrijd de volgende woorden: “Het gaat een zware wedstrijd worden. We moeten op ons hoede zijn voor de tegenaanval en proberen onze momenten voorin te verzilveren. Als je hier op bezoek komt, weet je dat het niet makkelijk zal worden. We moeten vanaf het begin scherp zijn en goed druk zetten op de bal, zodat de tegenstander niet in zijn spel kan komen. Als we dat kunnen opbrengen, maken we vandaag een goede kans.’’ Welke trainer deze woorden sprak? Welke niet, is het antwoord. Wekelijks krijgen we in alle voor-, tussen- en nabeschouwingen de meest nietszeggende teksten over ons heen gestort, zowel van spelers als trainers. Naar wat voor schijnvertoning zitten we eigenlijk te kijken met z’n allen? We zien trainers en spelers die een persiflage van zichzelf lijken te spelen, met kunstmatige interviews en gesprekken tot gevolg. Het heeft iets weg van satire, maar het is helaas de werkelijkheid.

De lijst met trainers die het niks zeggen tot een kunst hebben verheven is lang, te lang om in zijn geheel de revue te laten passeren. Toch zijn enkele trainers het vermelden waard. Phillip Cocu kan worden beschouwd als een grootmeester wanneer het aankomt op veilig binnen de lijntjes antwoorden in interviews. Toen hij de vraag kreeg waarom Adam Maher speelde in plaats van Jorrit Hendrix, kaatste hij de bal zo neutraal mogelijk terug: ‘’Ik denk dat Adam een belangrijke invulling kan geven aan de rol die vandaag voor hem is weggelegd.’’ Geen speld tussen te krijgen. Maar ik heb liever dat iemand met een speld die nietszeggende luchtbel doorprikt en tegen Cocu zegt: ‘’Dat klinkt heel leuk, maar die Maher kan er toch geen klote van? Hoe kun je die vandaag nou opstellen?" In de Premier League is Manuel Pellegrini iemand die dit vak tot in de puntjes beheerst: ‘’This is a great win for us, against a good team, we had to work hard, and we are happy with the win’’, zijn teksten die geregeld van zijn zoutloze tong afglijden. Op een paar uitzonderingen na zijn alle trainers perfecte eindproducten van een mediatraining waarbij centraal staat zo min mogelijk risico in je woorden te leggen. Hetzelfde geldt voor spelers, die als zombies voor de camera staan omdat ze zich proberen te herinneren welke antwoorden ook alweer bij welke vragen horen. Alsof ze worden overhoord door hun schoolmeester. Misschien krijgen ze er ook wel cijfers voor, wie zal het zeggen? “Vandaag heb je zeven uit de acht vragen correct afgewimpeld Jantje, ga zo door.’’

Nu moet eerlijkheidshalve worden gezegd dat journalisten deze poppenkast mede in stand houden. Met name voor en na wedstrijden is enige originaliteit in de vraagstelling zelden te bespeuren en stellen ze louter vragen waarbij je het antwoord vooraf al kunt invullen. Ze zijn lui geworden en lijken het op een soort herenakkoordje te hebben gegooid met trainers en spelers. Zo van: “Als we allebei ons standaard riedeltje opvoeren, kunnen we daarna weer verder met ons echte leven.’’ Zo vragen ze bijvoorbeeld altijd of een speler ondanks het verlies blij is met zijn goal, waarop de speler keurig antwoord dat scoren lekker is, maar het toch echt om de drie punten gaat. Vooral Toine van Peperstraten is daar een koning in. Hij geeft heerlijke zachte voorzetjes op maat, die de spelers maar al te graag inkoppen. Vraag eens wat nieuws, iets aparts. Wat kan mij het schelen of een speler blij is met zijn goal? Wat verwacht je te horen? Het lijkt wel alsof FOX Sports tegen Toine heeft gezegd: ‘’Probeer met een ondeugende glimlach en een onnozel hoofd de meest naïeve en voorspelbare vragen te stellen, waarbij zo duidelijk mogelijk moet blijken dat je zelf een complete leek bent op voetbalgebied.” Toine vult dat keurig in, dat dan weer wel. In tegenstelling tot afscheid nemen bij de NOS is dat kennelijk niet zo moeilijk.

Ondanks dat ik me groen en geel erger aan de standaardteksten als gevolg van strenge mediatraining, begrijp ik ook wel weer waarom het gebeurt. De media zwerven als aasgieren om spelers en trainers heen, wachtend op die ene uitspraak die ze smachtend mee naar huis kunnen nemen om deze eens lekker uit zijn verband te kunnen trekken. De volgende dag word je als coach, speler of club afgemaakt in de krant en intensiveer je vervolgens weer de mediatraining. Allemaal heel logisch eigenlijk. De voetballerij heeft als het ware de media schaakmat gezet, door allemaal consequent dezelfde veilige en neutrale antwoorden te geven. In plaats van dat de media hun verlies nemen, gaan deze gewoon stug door met porren en zuigen. De clubs blijven uiteraard op hun beurt stug hun afkaatsende verhaaltjes doen, waardoor er een tranen trekkende impasse is ontstaan. Een impasse waar wij vervolgens continu mee geconfronteerd worden. Waar doen ze het nog voor? Schaf met name al die interviews voorafgaand aan wedstrijden af, deze gaan veelal nergens over. Dergelijke interviews worden gemaakt voor het volk, maar hoeveel van ons kijken er nou werkelijk met plezier naar? Kom eens met iets anders, iets diepers. Deze ’analisten’ mogen best werken voor hun geld, in plaats van op de automatische piloot wat standaard teksten uit te braken.

Eigenlijk zouden alle clubs gelijktijdig met elkaar een deal moeten sluiten. Een deal die inhoudt dat alle spelers en trainers vanaf nu precies gaan zeggen wat de media wil horen. Zoals: “Ik ben dolblij met mijn goal, de punten boeien me niet.” Trainers die open en bloot ingaan op de provocaties van de media. Danny Blind die aangeeft: “Ik geef toe, ik selecteer het liefst Ajacieden. Lachen toch?” Als iedereen het doet is niemand de sjaak en staan de media écht schaakmat. Een dergelijke implosie van de mediawereld rondom het voetbal zou wellicht weer wat leven in de brouwerij brengen, want de langspeelplaat die zichzelf Toine van Peperstraten noemt wil ik inmiddels het liefst in stukken breken.