Dertig jaar geleden: Heizeldrama en de ongewenste EC-finale

Zware schaduwen bekruipen vrijdag 29 mei. Het is goed mogelijk dat dit de dag is waarop Joseph Blatter zijn herverkiezing als president van de FIFA met een brede grijns bekend mag maken. Triest, maar minder erg dan de naargeestige en droevige herinnering aan het Heizeldrama, deze vrijdag precies dertig jaar geleden. Een uur voor de oorspronkelijke aftrap van de finale om de Europa Cup I braken rellen uit in het 55 jaar oude en bouwvallige stadion, waarbij 39 doden vielen.

Die woensdag in Brussel was het overdag al buitengewoon onrustig. Beschonken supporters van Liverpool, als Europees kampioen houder van de bokaal, daagden constant politie en fans van tegenstander Juventus uit in het centrum van de stad en omgeving van de Heizel. De ongeregeldheden hielden een sinistere en alarmerende waarschuwing in voor de wedstrijd tegen de winnaar van de Europa Cup II.

De betonnen bak, in feite ongeschikt voor het uiterst beladen duel, was met 60.000 toeschouwers tot de nok toe uitverkocht. Om 19.00 uur bekogelden Engelse aanhangers voor het eerst het belendende vak met Italianen met stenen en braken zij uiteindelijk vrij moeiteloos door de gebrekkige afscheiding. In de Heizel was veel te weinig politie aanwezig en bovendien klopte de communicatie niet tussen de verschillende korpsen.

In de catacomben hadden de twee teams nog geen weet van de ramp. In de kleedkamer concentreerden zij zich op het belang van de eindstrijd. Buiten vluchtten de in het nauw gedreven supporters van Juventus naar een hoek van het bezette vak en trachtten over een muur te ontsnappen aan de furie. Daarbij brak een deel van de muur af, waarbij het merendeel van de slachtoffers werd meegesleurd. De schokkende balans: 39 doden, onder wie 32 Italianen, ongeveer 400 gewonden.

De waanzin duurde liefst twee uur. Pas rond negen uur had de politie de oorlog op de tribunes een beetje onder controle, al bleef de situatie chaotisch en onoverzichtelijk. Het drama was inmiddels deels doorgedrongen tot de twee finalisten. Cesare Prandelli en Luciano Bodini, twee reserves van Juventus, hadden buiten nabij het beruchte vak de vechtpartijen een tijdje gadegeslagen en lichtten de collega’s in. Op het veld moest Bodini bijna kotsen van wat hij op afstand meende te ontwaren.

De UEFA was hevig in paniek. De finale afgelasten kon geen optie zijn. De autoriteiten vreesden in dat geval voor een heus bloedbad. Ondanks de ‘spionage’ van de twee reserves kreeg de selectie van Juventus te weinig mee van de tragedie en de werkelijke omvang. Ook Liverpool mocht onder geen beding de kleedkamer verlaten. De Italianen hoorden van gewonden. Later sprak de clubarts van vermoedelijk een paar doden. Een enkeling, onder wie Michel Platini, poogde op verzoek op het veld de fans enigszins te kalmeren. "Ik werd steeds vastgegrepen en de mensen smeekten ons niet te spelen", zou hij veel later vertellen.

Bewust verzweeg de UEFA de waarheid voor de spelers. Immers, de show must go on. "Wij wisten iets, maar lang niet alles", bekende Platini nadien. Dat gold ook voor de tegenstander, die zich niettemin diep schaamde voor de paar doden onder het Italiaanse legioen. Trainer Giovanni Trapattoni van Juventus eiste maximale inzet. "Neem de wedstrijd serieus", klonk het eveneens aan de overzijde van de gang.

Terwijl de slachtoffers oneerbiedig opgestapeld lagen in de buurt van de eretribune, startte de Zwitserse scheidsrechter André Daina de onmogelijke, ongewenste en onwaardige finale. De voetbalwereld keek verbijsterd en vol ongeloof toe. Platini benutte in de 56ste minuut een omstreden strafschop. Hij juichte kort na de enige treffer. Dat was geen juichen maar meer een gebaar van woede, luidde achteraf zijn cryptische verklaring. De beker werd in de kleedkamer uitgereikt en Juventus weigerde een ereronde. Het was een nachtmerrie, zou de matchwinnaar jaren later erkennen.

De huidige voorzitter van de UEFA, in de toekomst de juiste opvolger van Blatter, heeft maanden geworsteld met het doorgaan van de met bloed besmeurde EC-finale. Hij heeft nimmer met de Cup willen poseren. De triomf telde niet echt voor hem. Pas in december, na de winst van de wereldbeker in Tokio, kreeg de Fransman de vreugde terug in zijn spel. Jammer genoeg heeft hij noch de rest zich op die 29ste mei 1985 willen of kunnen verheffen tegen de (on)macht van een hopeloos falende organisatie.

LEX MULLER

Sportjournalist sinds mensenheugenis. Schrijft al sinds 1966 over voetbal. Bezocht WK's vanaf 1974. Werkte tot 1994 voor kranten, waaronder twintig jaar bij het Algemeen Dagblad. Switchte daarna naar de televisie, maar legt zich sinds 1 januari 2011 volledig toe op sport op internet.