De zwarte panter

In de tijd dat ‘Portugees Afrika’ nog bestond waren veel clubs in de nu ex-kolonieën verbonden aan Sporting, Porto of Benfica. Daar, diep in het oude continent is de ‘pantera negra’ ontdekt. Net als alle grote katachtigen kon ook onze panter zeer gevaarlijk uit de hoek komen. Zijn killerinstinct, pure kracht en snelheid dwongen respect af. Door zijn bouw en snelle reflexen was hij niet bij te benen. Hij kon de honderd meter in elf seconden afleggen en was onuitputbaar.

De nu oude panter is lang niet meer zo rap, maar heef zijn sporen duidelijk achtergelaten. Hij is de voetbalgeschiedenis ingegaan als een van de grootste aanvallers aller tijden. Hij heeft hierdoor zijn plaats bemachtigd op de erelijst van het International Federation of Football History & Statisticsis. Afgelopen jaar heeft hij zelfs de UEFA Presidents Award in ontvangst genomen. Een erkenning die past bij deze levende legende.

Eusébio da Silva Ferreira begon zijn voetbalcarrière in 1957.Omdat hij van kinds af aan fan was van Desportivo (een Benfica georiënteerde club) is hij op zestienjarige leeftijd samen met vier vrienden bij ‘zijn’ club gaan vragen of zij mochten meetrainen. Het was wat laat en de hoofdtrainer was al aan het opruimen. “Kom morgen maar terug", kregen ze te horen. Dit was de tweede keer dat Eusébio door Desportivo geweigerd werd. Teleurgesteld met het antwoord besloten de jongens onder leiding van Eusébio om hun geluk elders te beproeven.

Iets later diezelfde avond arriveerden de vijf jongens bij de ingang van Sporting de Lourenço Marques (een Sporting gerelateerde club). De jongens vroegen aan de poort wederom of ze hun kwaliteiten daar wel mochten tonen. De man die de jongens te woord stond herkende Eusébio. Hij had hem namelijk al eerder blootsvoets bij Brasileiros da Mafalala zien voetballen, een lokale amateurclub. Zijn kwaliteiten waren duidelijk bovengemiddeld en waren de man altijd goed bijgebleven. Ondanks het tijdstip besloot deze man om de hoofdtrainer, Nuno Martins in te lichten. De oefenmeester was op dat moment de keeperstraining al aan het afronden, maar speelde desondanks nog snel samen met de jongens een partijtje van vijf tegen vier met de keepers op doel. De vijf vrienden speelden voor alles wat ze waard waren en niet zonder succes. Dankzij Eusébio kregen alle jongens die avond te horen dat ze voortaan voor de club mochten uitkomen. ( tegenwoordig Maxaquene de Maputo)

De ‘parel van Mozambique’ voetbalde in het eerste jaar voor de junioren, maar trok al heel snel de aandacht. Het jaar erop mocht hij met het eerste elftal van Sporting L. M. meespelen. In zijn eerste wedstrijd voor de senioren, spelend tegen een rivaal, maakte Eusébio een hattrick. Vanuit Portugal kwam er in de loop van dat seizoen vanzelfsprekend steeds meer interesse. Na afloop van een zomertoernooi, waarin Eusébio schitterde voor het ‘Afrikaanse Sporting’, lieten scouts in Mozambique weten dat ze een ruwe diamant hadden ontdekt. Er was geen twijfel meer mogelijk. Deze jongen moest naar de Portugal.

Porto melde zich als eerste bij de speler, maar dankzij een hechte band met de club in Afrika had Sporting Portugal een stapje voor op de concurrenten. Na eerst te hebben uitgeblonken in een Afrikaans groenwit gestreept shirtje is Eusébio door de leeuwen uit Lissabon uitgenodigd. Hij mocht zijn klasse nu in een echt Sporting shirtje gaan tonen. Het talent ‘Pele’, zoals hij in zijn beginjaren bij zijn eerste amateurclub Brasileiros de Mafalala werd genoemd, had het gemaakt! Hij mocht op proef naar Europa komen. Dit nieuws ging als een lopend vuurtje en al heel snel bemoeid Benfica zich ook met de zaak. Ook zij wilden ‘de parel van Mozambique’ hebben.

Terwijl Sporting Portugal in onderhandeling was met haar satellietclub in Afrika gaf Benfica een van haar overzeese scouts de opdracht om in het geniep contact op te nemen met de familie van Eusébio. De moeder en een broer werden zo op de hoogte gebracht van de interesse van de adelaars. Eusébio kon bij Benfica 250.000 oude escudos verdienen. Dit waren er 100.000 meer dan initieel door Porto geboden. Moeder Elisa vond het een goed bod en gaf de scout haar erewoord, wat in haar wereld veel meer waard was dan geld. Tot genoegen van de scout was het gesprek met de familie goed verlopen. Als dank liet hij de broer van de jonge Eusébio een zak met geld achter.

Eusébio zelf, liet Sporting eerder al weten dat hij graag naar Portugal wilde komen, maar alleen met een contract op zak. Omdat Sporting de jongen eerst op de proef wilde hebben en zich niet direct aan een contract wilde wagen verliep het gesprek stroef. Elke keer bedacht de jonge Eusébio smoesjes om zijn reis naar Sporting in Lissabon uit te stellen. Na van zijn moeder te hebben gehoord dat ook Benfica een verbintenis aan wilde gaan was het een makkelijke keus. Het talent koos voor de zekerheid van een contract bij Benfica. “Ga maar met die mensen mee, mijn zoon. Leer, doe je best, maak wat van het leven en onderhoud ons.” was het advies dat hij meekreeg van zijn moeder.

Toen het bij Sporting L. M. bekend werd dat Benfica het talent had overgehaald om naar de hoofdstad te verkassen, om in het rood te spelen, liepen de gemoederen hoog op. Sporting Portugal voelde zich bestolen. Er werd heen en weer met veel modder gegooid. Sporting probeerde vervolgens uit alle macht samen met de satellietclub in Afrika de transfer te dwarsbomen om zo het ‘eigen’ talent te behouden. De druk op Eusébio werd opgevoerd, maar tevergeefs.

Uit angst voor een contracoupe ging Benfica in de laatste fase namelijk heel stil en behoedzaam te werk. Tijdens de faxcorrespondentie met betrekking tot het regelen van alle papieren werd de codenaam Rute in plaats van Eusébio gebruikt. In het diepste geheim werd Eusébio in Afrika door mensen van Benfica en een locale man van justitie geschaduwd. In die cruciale periode van de overgang mocht Sporting absoluut niet meer tussen beide komen. Men deed er vanuit het rode kamp alles aan om zich van de komst van een diamant te garanderen. Op een gegeven moment heeft een vertegenwoordiger van Benfica, Eusébio, voordat hij naar Portugal zou vertrekken zelfs in huis genomen. De nieuwe aanwinst werd zodoende verstopt voor iedereen die nog roet in het eten kon gooien.

Door middel van een fax naar Portugal is Sporting met betrekking tot het vertrek van Eusébio uit Afrika op het verkeerde been gezet. Het bericht luidde dat Eusébio per boot aan zou komen. De datum en aankomst tijd waren bekend. Een gecodeerde fax aan Benfica gericht kondigde de vlucht details van Rute aan. Terwijl de mensen van Sporting nog een laatste poging wilden wagen om hun jongen te behouden en dus op de boot stonden te wachten, is Eusébio op diezelfde dag op het vliegveld opgepikt door Benfica.

Tijdens zijn carrière (1957 t/m 1978) heeft Eusébio 1137 goals gemaakt. Voor Benfica maakte hij in 715 wedstrijden 727 doelpunten. In Europees verband 59 goals in 78 ontmoetingen. Gekleed in het nationale shirt van Portugal wist deze held 41 keer het net te vinden in maar liefst 63 interlands. ‘O Rei’ (de Koning), zoals hij tegenwoordig ook genoemd wordt is 2 maal Europees topscorer geweest, zeven keer Portugees topscorer en hij is topscorer op het WK geweest.

Eusébio da Silva Ferreira wordt gezien als de grootste speler ooit van Afrikaanse bodem, hij heeft paden belopen en deuren geopend daar waar ze amper bestonden. Hij is een inspiratiebron geweest voor velen die na hem vanuit Afrika naar Europa zijn gekomen. Met Benfica is hij een contract voor het leven aangegaan. Dat contract zal ook ver daarna nog van kracht zijn. Zijn standbeeld tegenover het stadion benadrukt dat. In de afgelopen vijftig jaar is de zwarte panter één geworden met de club. Eusébio is Benfica.