De beladen derby waarin slaan, spugen, bijten en schoppen niet ongebruikelijk is

Derby’s. Zodra het nieuwe competitieprogramma gepubliceerd wordt omcirkelen fans met een rode stift de datum waarop zijn of haar club de aartsrivaal treft in een wedstrijd die om meer gaat dan alleen winst. Aan derby’s zitten vaak veel diepere verhalen vastgeplakt dan de verhalen die zich op het voetbalveld hebben afgespeeld. De komende periode duikt Voetbalzone wekelijks in verschillende voetbalderby’s en de achtergrond hiervan. Dit weekend staat El Superclásico op het programma, oftewel River Plate tegen Boca Juniors.

Door Jasper Keuper

Buenos Aires, de thuishaven van de Superclásico, zou geen voortbestaan kennen zonder voetbal. Het is onmogelijk het straatbeeld van Buenos Aires te verkennen zonder te zien hoe belangrijk voetbal is in de harten van de Argentijnen. Na slapen en eten is voetbal hier de belangrijkste levensbehoefte. In een stad overladen met voetbalsupporters zijn rivaliteiten nooit ver weg. Wanneer River Plate en Boca Juniors de degens kruisen verandert de bruisende stad in een no-go zone. Het verhaal over dé territoriumstrijd van de Argentijnse hoofdstad.

De territoria

River Plate, de oudste van de twee, komt ook oorspronkelijk uit de La Boca regio. Een havengebied en de wijk waarin Boca Juniors tegenwoordig nog steeds huisvest. Het is een typische arbeiderswijk. In 1925 vertrekt River Plate uit La Boca en verhuist naar een nieuw thuis in het welvarende deel van de hoofdstad, Belgrano, een residentiële wijk die bekend staat om zijn parken, restaurants en historische architectuur. Het kolossale stadion van River Plate, genaamd El Monumental, staat in de nabijgelegen wijk Nuñez. Sinds de overgang naar het rijkere gedeelte van de miljoenenstad wordt River Plate gezien als een club van de rijke mensen. De bijnaam Los Millonarios sluit daar goed bij aan.

Boca Juniors ziet vier jaar na de oprichting van River Plate het levenslicht. De club voelt zich thuis in de La Boca regio. Boquita, zoals de club door haar eigen supporters liefkozend wordt genoemd, wordt gezien als club van de arbeidersklasse. Een groot deel van de supportersschare zijn Italiaanse immigranten die na de Tweede Wereldoorlog vluchtten uit Europa en een nieuw leven opbouwden in La Boca. Geschat wordt dat zo'n zeventig procent van de totale Argentijnse bevolking Boca of River Plate-supporter is.

De clubs

Zoals geschreven wordt River Plate als eerste geformeerd. Op 25 mei 1901 fuseren de clubs Santa Rosa en La Rosales in wat vandaag de dag bekendstaat als één van de grootste Zuid-Amerikaanse voetbalclubs. In eigen land behoort de club bij de Cinco Grandes, oftewel de grote vijf clubs van Argentinië. Dit vormen ze samen met aartsrivaal Boca, Racing Club, Independiente en San Lorenzo.

De clubnaam River Plate is een verwijzing naar de “Río de la Plata” die door Buenos Aires stroomt. De eerste spelers van Los Millonarios werkten nog als havenarbeiders en waren tijdens werktijd aan het voetballen. Na wat gesteggel over hoe de naam van hun voetbalteam zou moeten heten werd de naam River Plate gekozen omdat dat op een van de Britse containerschepen stond. In 1905 speelde River Plate voor het eerst een voetbalwedstrijd tegen Facultad Medicina op een veldje achter een kolenfabriek, winnen doet de ploeg niet (3-2).

La Bandaheeft in haar historie 38 keer de Primera División, de Argentijnse eredivisie, gewonnen. De eerste keer lukte dat in 1920, vijftien jaar nadat de club zich aansloot bij de Argentijnse voetbalbond en begon in de Tercera División. River Plate groeit snel uit tot een grootmacht in het Argentijnse voetbal. Dit levert de club in 1999 de eer op van 'Voetbalclub van de Eeuw', door het Argentijnse sportmagazine El Gráfico. De jaren 2000 zitten voor River Plate vol ups en downs.

In 2011 had River Plate te maken met grote financiële problemen. Voormalig voorzitter José Maria Aguilar vertrok bij de club nadat er een schuld van 75 miljoen was opgebouwd. Hij werd vervangen door voormalig River Plate-verdediger Daniel Passarella. De grote financiële problemen hadden ook grote gevolgen op het veld. Na een rampseizoen degradeert River Plate aan het eind van het seizoen. Over twee wedstrijden verloor River Plate met 3-1 van Belgrano de Córdoba. In de terugwedstrijd in het eigen El Monumental ging het helemaal mis. Er waren veel rellen en ongeregeldheden met de politie. Het termijn in de Segunda División bleef voor River slechts op één seizoen hangen. Na deze pikzwarte periode in de rijke clubgeschiedenis richt de ploeg zich weer op tot een van de succesvolste clubs in het land.

Boca Juniors

Boca Juniors wordt op 3 april 1905 opgericht door vijf Italiaanse immigranten. In 1913 wordt Azul y oro toegelaten tot de Primera División, daar de competitie van zes leden naar vijftien ging. Boca zou daarna niet degraderen uit de hoogste profcompetitie, iets waar ze zeker na de degradatie van River Plate in 2011 erg trots op zijn en niet onbenoemd laten wanneer de twee elkaar treffen. Boca heeft met 74 officiële titels de eer van de succesvolste club uit Argentinië op zijn naam staan.

Nadat Boca in 1919 voor het eerst de landstitel weet te grijpen, steekt de club in 1925 voor het eerst een continent over. Een Europese tour wordt gemaakt, voor die tijd erg bijzonder want het was de eerste keer dat een Argentijnse club ging voetballen in het buitenland.

Met 35 landstitels en zeventien bekerwinsten laat Boca zien op nationaal niveau een absolute topploeg te zijn. De eerste landstitel werd in 1919 gewonnen en de laatste in 2022. Internationaal is Xeneize, zoals een van de bijnamen van Boca luidt, in het verleden uiterst succesvol gebleken, maar kent het de laatste jaren vooral teleurstellingen. Zes keer werd de Copa Libertadores gewonnen, maar de laatste keer was alweer in 2007. Destijds werd in Buenos Aires met 3-0 gewonnen van Grêmio en in Porto Alegre moest de thuisploeg met 0-2 zijn meerdere erkennen in Boca. De Copa Sudamericana werd in 2006 gewonnen, nadat een jaar eerder voor het eerst beslag was gelegd op deze prijs. Drie keer werd de wereldbeker voor clubteams veroverd, de laatste keer in 2003 tegen AC Milan (1-1, 3-1 na strafschoppen)

Het Azul y Oro waarin Boca speelt is ontstaan nadat de club in 1907 een wedstrijd speelt tegen Nottingham de Almagro. Oorspronkelijk speelt de Argentijnse topclub in zwart-wit gestreepte tenues, geïnspireerd door Juventus, maar de tegenstander blijkt met hetzelfde patroon te spelen. Om te voorkomen dat dit in het vervolg vaker gaat gebeuren bedenken de spelers een nieuw tenue. De spelers van Boca, die veelal havenarbeiders zijn, zien een Zweeds vrachtschip de haven van Buenos Aires binnenvaren met daarop de Zweedse vlag. De spelers zijn onder de indruk van de vlag en besluiten vanaf die dag in deze kleuren verder te gaan. Oorspronkelijk was de geelgouden baan in het midden verticaal, maar dat veranderde in de loop der jaren.

Door de rijke, succesvolle geschiedenis van Boca hebben tal van legendarische spelers in het La Bombonera furore gemaakt. De meest spraakmakende legende van Boca is uiteraard Diego Armando Maradona. Toen Pluisje nog in de jeugd van Argentinos Juniors speelde had River Plate het kamp van Maradona benaderd om hem naar La Banda te halen, maar de latere wereldkampioen voelde zich niet verwant aan de clubcultuur van River Plate.

De confrontaties

Om de verschillen tussen River en Boca het best aan te duiden wordt in eigen land vaak gepraat over de vier G’s. Bij River spreken ze over Gustar, Ganar y Golear. De supporters willen vermaakt worden met champagnevoetbal en zien het liefst dat La Banda zijn tegenstander vernedert met grote uitslagen. Bij Boca hoeft het winnen niet mooi of vernederend. Zij spreken liever over Garrar, oftewel strijd.

En strijd, dat leveren beide ploegen in overvloed wanneer de Superclásico op het programma staat. Een wedstrijd tussen River en Boca is niet altijd een garantie voor een hoge amusementswaarde, maar je kunt wel rekenen op negentig minuten lang bloed, zweet en tranen op en naast het veld.

260 keer hebben River en Boca de Superclásico met elkaar uitgevochten. De clubs hebben vrijwel altijd om dezelfde prijzen gespeeld en de onderlinge resultaten liggen daarom ook miniem uit elkaar. Boca heeft de meeste derby-overwinningen (negentig), maar River Plate had het afgelopen jaar de bragging rights. In oktober 2023 won La Banda met 0-2 in het hol van de leeuw. In 1913 stond de eerste derby op het programma, destijds won River met 2-1. Na deze overwinning zou River nog 85 keer zegevieren. De grootste overwinning staat bijna een eeuw na dato nog altijd op de naam van Boca. In 1928 werd River met 6-0 afgeslacht.

Met enkel de statistieken vermelden doen we de derby echter veel tekort. De wedstrijden zijn immers memorabeler dan de uitslag. Zoals bij veel derby’s hebben beide supportersgroepen een geuzennaam voor de ander. De supporters van de oudste club refereren naar Boca supporters als los Chanchitos, oftewel varkens Deze bijnaam krijgt Boca met name vanwege de arme, ietwat smerige en achterstallige buurt La Boca. los Bosteros is een andere geuzennaam die Boca-supporters hebben gekregen, dit betekent mestverzamelaars. De rivier die door La Boca stroomt is ernstig vervuild en zorgt voor een onaangename geur. River Plate supporters worden op hun beurt door de buurman las Gallinas - kippen - genoemd. Volgens Boca-supporters zouden de River fans geen vechtersmentaliteit hebben.

Carlos Tévez juichte als spits van Boca ooit na een doelpunt door als een kip over het veld te rennen. De voormalig topspits van onder meer Juventus, Manchester United en Manchester City, kreeg een rode kaart en na zijn goal ontstonden er gevechten op de tribunes tussen beide supportersgroepen.

Clubs proberen zich vaak afzijdig te houden van de intense en diepgewortelde haat die supporters naar elkaar hebben. Dat is bij de Superclásico absoluut niet het geval. De clubs geven elkaar voortdurend speldenprikjes. Zo is de Coca-Cola-reclame in La Bombonera niet gehuld in de klassieke rood-witte kleur van het merk, maar in het zwart-wit. Azul y Oro.

Even the Coca-Cola adverts in La Bombonera have to be in black and white, such is Boca's hatred for River and their red-and-white colours. pic.twitter.com/ZcuKS6KRvc

— FootballJOE (@FootballJOE) November 11, 2018

Puerta 12

De wedstrijden tussen Boca en River kennen zeer veel pikzwarte bladzijden. Voor, tijdens en na de wedstrijd breken er vaak gevechten uit tussen de Borrachos del Tablon en La Doce, de supportersgroepen van respectievelijk River en Boca. De groepen houden van het maken van choreografie en vechten.

De zwartste bladzijde in de historie van de derby vindt plaats op 23 juni 1968. Nadat de wedstrijd in een doelpuntloos gelijkspel eindigde ging het bij ingang 12 helemaal mis. 71 Boca-supporters komen die dag te overlijden na een stormloop. Er zijn verschillende claims, waardoor dit heeft kunnen gebeuren, een van die claims is dat Boca-supporters brandende vlaggen van het logo van River Plate naar beneden gooiden, waar hun eigen medesupporters zaten. De actie zou voor veel paniek hebben gezorgd en naast de 71 doden ook 150 fans (zwaar)gewond hebben achtergelaten. De gemiddelde leeftijd van het dodental was slechts negentien jaar. Boca-supporters aan de andere kant beschuldigen River door te zeggen dat een stormloop ontstond nadat River-fans het vak van Boca-supporters bestormden. Tot op de dag van vandaag is niet duidelijk wie er gelijk heeft.

Eeuwwisseling

Na de eeuwwisseling wordt de derby verder geïntensiveerd. In het begin van de eeuw domineert Boca la Banda in de confrontaties. Zo schakelt het de club uit in de Copa Libertadores van 2000 en 2004 en grijpt Boca de titels in de jaargangen 2000, 2001 en 2003. De degradatie van River in 2011 zorgt voor veel leedvermaak bij de jongere stadgenoot. Doodskisten van papier-maché met daarop het logo van River Plate worden door de straten van Buenos Aires gedragen.

Het lachen vergaat Boca echter gauw. Na de promotie van 2012 neemt River Plate de regie over. River versloeg Boca in de Copa Sudamericana van 2014, Copa Libertadores van 2015, Supercopa Argentina van 2017, Copa Libertadores van 2018 én 2019. In 2015 werden spelers van River aangevallen met pepperspray door een hooligan van La Doce. De wedstrijd werd niet meer uitgespeeld en River kreeg de overwinning. Boca werd gediskwalificeerd.

In 2018 waren de rollen omgedraaid. Het was de eerste keer dat de finale van de Copa Libertadores een Superclásico was. De heenwedstrijd werd gespeeld in La Bombonera. De thuisploeg weet ondanks het thuisvoordeel niet verder te komen dan 2-2. De return in het El Monumental werd nooit gespeeld. De spelersbus van Boca werd bekogeld, na een tekort van politie-inzet. Boca was furieus en wilde dat de wedstrijd werd uitgesteld, maar het duel werd in het Santiago Bernabéu van Real Madrid uitgespeeld. Hierin was River Plate met 3-1 te sterk, voormalig Feyenoord-flop Lucas Pratto scoorde in beide wedstrijden.

Voorafgaand de finale van 2018 kwam Vice met een bericht dat perfect de beladen lading van de wedstrijd weergeeft. Na een meningsverschil tussen twee vrienden over wie de Superclásico ging winnen besloot de een het huis van zijn vriend in de fik te steken. De Superclásico is uniek en wordt eigenlijk veel meer buiten het veld gespeeld dan in het veld.

A Boca and a River fan from Misiones argued over which team was better ahead of the Libertadores final & it resulted in one burning the other's house down [via @DiarioOle] pic.twitter.com/Yd4hcT36xQ

— GOLAZO (@golazoargentino) November 5, 2018

Het heden

Hoe liggen de kaarten er dan bij zondagavond om 21:00? In de Copa de la Liga Profesional. Twee groepen van veertien clubs waarbij de veertien ploegen in groep A de veertien ploegen van groep B treffen. River Plate zit in groep A. Daarin staat het op het moment op de tweede plek, één punt achter Independiente. Met drie overwinningen en drie gelijke spelen heeft de ploeg na zes wedstrijden twaalf punten. River heeft de laatste twee wedstrijden niet gewonnen en is dus op zoek naar een overwinning.

Boca, dat dus in groep B zit, staat na zes wedstrijden op de zevende plek. De club kent een lastig seizoen en staat zeven punten achter koploper Godoy Cruz. Afgelopen maandag werd met 2-1 verloren bij Lanús.

River Plate, dat geleid wordt voormalig Citizen Martín Demichelis heeft een aantal bekende namen in de ploeg. De 37-jarige doelman Franco Armani is negentienvoudig international van Argentinië, Voormalig West Ham United-middenvelder Manuel Lanzini speelt sinds augustus voor La Banda, maar moet het duel tegen Boca laten schieten door een spierblessure. In de spits weet de Colombiaan Miguel Borja de meeste aandacht op zich te vestigen. De 31-jarige goalgetter maakte al zes doelpunten in de competitie.

Bij Boca zien we voormalig AZ-sluitpost Sergio Romero wellicht tussen de palen in de derby. Vorig seizoen had de keeper zijn emoties tijdens de derby niet onder controle, daar de excentriekeling betrokken was bij een opstootje en net als zes anderen rood ontving. De verdeding kent met Marcos Rojo, Luis Advíncula en Frank Fabra een paar routiniers. Rojo, die tussen 2014 en 2020 uitkwam voor Manchester United, gaat de wedstrijd van het jaar echter ook missen. In november liep de Argentijn een kuitblessure op.

Wanneer we een linie doorschuiven naar het middenveld zien we de naam Ezequiel Bullaude terug. De technicus staat nog altijd onder contract bij Feyenoord en wordt door hen verhuurd aan Boca. Tot dusver kwam de middenvelder tot negentien wedstrijden en één doelpunt. In de aanval zien we de naam van Edinson Cavani terug. De 37-jarige Uruguayaan bouwt na een prachtige carrière in Europa bij Palermo, Napoli, Paris Saint-Germain, Man United en Valencia zijn loopbaan af in Buenos Aires. Scoren deed de 136-voudig international van Uruguay nog niet in de competitie.

Slaan, spugen, bijten en schoppen. Het is niet ongebruikelijk tijdens de derby. Leidsman Yael Falcón Pérez is door de Argentijnse voetbalbond als uitverkorene aangewezen om de derby in goede banen te leiden.