VZ telt af - ‘De vraag is niet óf het stadion zinkt, maar wanneer’

Het WK in Rusland gaat op 14 juni van start met een wedstrijd tussen het gastland en Saudi-Arabië. Voetbalzone telt met een serie van dertig artikelen af naar het begin van het eindtoernooi, te beginnen met een aflevering over de problematiek rondom het stadion in Kaliningrad.

Door Gijs Freriks

De aarde is warm
De Baltika Arena is van alle stadions het grootste zorgenkindje van de toernooiorganisatie in Rusland. Het onderkomen van 35.212 kuipstoeltjes is opgetrokken op een drassige ondergrond en dat leverde bij de bouw veel problemen op. “De vraag is niet óf het stadion zinkt, maar wanneer”, klonk het. Het stadion staat op het Oktobereiland en wordt omarmd door de rivieren Staraya en Novaya Pregolya. Tot 1946 werd dit moerasgebied ironisch genoeg ‘Lomza’ genoemd, dat in het Oudpruisisch ‘de aarde is warm’ betekent.

De exclave Kaliningrad maakte tot 1945 deel uit van het Duitse Oost-Pruisen en heette toen Koningsbergen. Vanwege de zompige grond lieten de Duitsers Kaliningrad relatief onontwikkeld achter en ook de Sovjets en Russen staken er later niet al te veel schoppen in de grond. De mensen die er wél woonden, klaagden steen en been over verzakkingen. “Het is onmogelijk om hier te leven. Ons huis is al gekanteld en zal snel zinken”, vertelde een inwoner eens aan een journalist van de Komsomolskaya Pravda. Desondanks wees de toernooiorganisatie Kaliningrad aan als speelstad.

Een bericht gedeeld door KÖNIG_TRIBUTE _BAND (@konig_tribute_band) op 11 Apr 2018 om 1:05 (PDT)

De bedrijven Mostovik en Crocus Group wonnen de aanbesteding. “De plek is wat moerassig, maar er kan gebouwd worden”, zei aannemer Aras Agalarov. Mostovik ging in april 2014 failliet waardoor de bouw vertraging opliep. “We hebben geen tijd meer en moeten dit probleem uiterlijk in november hebben opgelost”, foeterde sportminister Vitali Mutko. “We moeten nu echt bepalen wanneer we gaan bouwen, want nu gebeurt er niets. Deze situatie bedreigt de mogelijkheid van het houden van wedstrijden in Kaliningrad.”

Forbes
Onder meer het Moskouse bedrijf GlobalElectorService (GES) nam de klus over. Dat is een dochteronderneming van de Summa Group van Ziyavudin Magomedov, die vorig jaar met een vermogen van 1,1 miljard euro op de 63e plaats stond op de Forbes-lijst van rijkste Russen. Magomedov moest de moerasgrond rond het stadion gereed maken voor de bouw en liet daarom op 22 hectaren 1,6 miljoen kubieke meter zand storten. Daarnaast liet hij, samen met de onderaannemers Kaliningrad Alfa Story, Vest en Geostroy, afvoerleidingen en tijdelijke wegen aanleggen. Nog vóór 2015 waren al deze taken volbracht.

Een jaar later lieten grondmonsters echter nieuwe verzakkingen zien. Lokale bouwautoriteiten wezen met de beschuldigende vinger naar Magomedov. Hij zou zand van slechte kwaliteit en het goedkoopste soort hebben gebruikt om de grond te verstevigen, maar dat verstevigen was kennelijk niet helemaal gelukt. De eis: een schadevergoeding van zestig miljoen roebel, bijna 800.000 euro. Magomedov werd vrijgesproken en kreeg toestemming om de problemen tegenover een nieuwe aanbesteding op te lossen. Daarmee waren de problemen voor de miljardair zelf echter nog lang niet ten einde.

Op 30 juni 2017 opende een anticorruptie-eenheid een onderzoek naar verduistering door GlobalElectorService, het bedrijf van Magomedov. Dit onderzoek leidde op 31 maart tot de arrestatie van Magomedov, broer Magomed en Summa-directeur Artur Maksidov. Ze werden aangeklaagd voor verduistering van ruim 28 miljoen euro, meldde Interfax. Hiernaast stelde de openbaar aanklager dat er inderdaad slordig werk was geleverd voor het grondwerk van het stadion. Naast de Magomedovs en Maksidov werden nog enkele betrokken gearresteerd: Khachim Eristov (directeur van GES), Amir Kushkov (minister van Bouw van Kaliningrad) en Sergei Tribunsky (plaatsvervangend hoofd van het stadsbestuur). Een andere directeur van GES, Eldar Nagaplov, vluchtte naar buitenland en zit daar nog altijd.

Santiago Bernabéu
Ziyavudin Magomedov moet ten minste tot 30 mei in voorlopige hechtenis blijven zitten in de Lefortovo-gevangenis. Men wil hem niet op borgtocht laten gaan omdat Magomedov over een eigen vliegtuig en over geld in het buitenland beschikt. Magomedov en consorten ontkennen de verduistering en spreken eveneens tegen lid te zijn van een ‘criminele organisatie’. Het onderzoek loopt nog, maar Magomedov heeft de eerste wedstrijd in de nieuwe Baltika Arena wel moeten missen. Op 12 april nam bespeler Baltika het op tegen Krylya Sovetov Samara in de tweede afdeling van de voetbalpiramide en het werd 1-0.

Baltika-trainer Igor Cherevchenko sprak na afloop van ‘een prachtige voetbaltempel’ en collega Andrei Tikhonov vergeleek het stadion zelfs met het Stade de France en het Santiago Bernabéu. In het stadion zullen tijdens het wereldkampioenschap onder meer de wedstrijden Spanje-Marokko en Engeland-België worden afgewerkt. Als fans van die landen de Baltika Arena overigens willen bezoeken, dan zullen zij wel enigszins uit moeten kijken voor de plassen. Ook nu nog staan de fiets- en wandelpaden namelijk op veel plekken door de slechte afwatering onder water. Maar beter natte schoenen dan een zinkend stadion...