‘Bruma, Van Dijk, Blind en Bacuna: niemand begrijpt dat ik geen prof werd’

UTRECHT - Christian Gandu (25) ontvlucht Congo op zijn negende vanwege het oorlogsgeweld in dat land. Hij belandt in Nederland in een huis voor alleenstaande kinderen. Vanuit dat huis komt de Congolees terecht in een gastgezin en Maarten Bus en Arjenne Roodhart worden zijn pleegouders. Hij krijgt een voorlopige verblijfsvergunning en Gandu begint zijn voetballoopbaan bij KVVA uit Amersfoort. Dat is het begin van een roemruchtig verhaal.

Door Martijn Slot

Al snel heeft Gandu door dat hij wel een balletje kan trappen: “Ik wist alleen nog niet wat mijn kwaliteiten waren. Ik begon eerst als keeper en toen zei de trainer tijdens een partijspel dat ik mee mocht voetballen en toen werd ik een aanvaller”, vertelt Gandu in gesprek met Voetbalzone. FC Utrecht-scout Henk Vonk ziet het talent van de aanvaller en haalt hem naar de club. Gandu wordt er ploeggenoot van onder anderen Bart Vriends, Anouar Kali, Gévero Markiet en Leon de Kogel. “Ik heb onder Willem van Hanegem bij het eerste elftal meegetraind en meegevoetbald.”

In februari 2008 wilde Van Hanegem je opnemen in de selectie voor de wedstrijd tegen NAC Breda. Wat voor gevoel gaf je dat?
“Die dag vergeet ik nooit meer. Ik kon niet slapen. De dag voor de wedstrijd kreeg ik een telefoontje dat ik bij de selectie zou zitten en dat ik niet met de B1 mee zou hoeven gaan. De KNVB stak daar echter een stokje voor, ik was te jong. Ik was vijftienenhalf jaar en je moest zestien jaar zijn. Willem van Hanegem dacht dat het wel mocht. Het is niet tot een debuut gekomen. Borussia Dortmund kwam en ik koos ervoor om weg te gaan.”

Waarom ben je toen weggegaan?
“Van Hanegem was weg bij Utrecht en ik was een beetje een lastige jongen, ik was niet de liefste. Mijn mentaliteit was niet zo goed, dat geef ik eerlijk toe. Zij hebben mij heel veel kansen gegeven om mezelf te veranderen, ik heb het geprobeerd, maar soms ging het niet. FC Twente, Dortmund, Schalke 04 en Arsenal toonden interesse en ik koos voor Dortmund. Het eerste gesprek bij hen gaf me een goed gevoel en ik had een goede band met de trainer, Peter Hyballa. Hij had me goed ontvangen en tot op de dag van vandaag heb ik goed contact met hem.”

Het avontuur liep op niets uit en een paar maanden later was de aanvaller vertrokken. “In Duitsland moest je een werkvergunning krijgen op basis van een paspoort (Gandu heeft alleen een Congolees paspoort red.). Ik mocht gewoon blijven trainen en oefenwedstrijden spelen in de hoop dat ik een paspoort en werkvergunning zou krijgen. Die kreeg ik niet en Dortmund leende me uit aan FC Groningen. Toen ik vervolgens terugkeerde in Duitsland was het nog steeds dezelfde situatie, ik had alleen een Congolees paspoort. Ik heb een half jaar meegetraind met het eerste elftal en trainde samen met onder anderen Mario Götze, met wie ik nog steeds contact heb en ik bezoek soms zijn wedstrijden. Ik kon een contract krijgen. Dat contract, dat ik tot op de dag van vandaag nog in mijn la heb liggen, was al opgesteld en de handtekeningen hoefden alleen nog maar gezet te worden. We hebben via de gemeente geprobeerd om een werkvergunning te regelen, maar dat is niet gelukt.”

Hoe groot was de klap dat je vervolgens moest vertrekken bij Dortmund?
“Die klap kwam heel hard aan. Ik keerde terug in Nederland en toen had ik even geen zin meer in voetbal. Ik had bijna alles opgegeven om daar naartoe te gaan, zoals mijn school en vrienden. Ik wist zeker dat ik het zou gaan maken, ik was zo dichtbij. Ik heb daarna bijna een jaar niet meer gevoetbald. Op een gegeven moment legde Almere City FC contact en mocht ik met hen meetrainen. Ze boden mij een contract aan en ging ik er een jaar voetballen. Maar ik had de motivatie niet meer zoals ik die bij Dortmund had om het daar te gaan maken.”

Je verwijt jezelf dat je er op dat moment niet alles uitgehaald hebt?
“Ja. Ik heb met iedereen gevoetbald. Noem maar op: Jeffrey Bruma, Virgil van Dijk, Daley Blind en Leandro Bacuna. Al die jongens kennen mij en niemand begrijpt dat ik geen profvoetballer geworden ben.”

Je kwam tot twaalf wedstrijden voor Almere City in de Jupiler League, maar vertrok na één seizoen. Je zag niet voldoende perspectief?
“Ik kon blijven, maar moest een keuze maken en besloot om weg te gaan. En toen kwam ik terecht bij Elinkwijk. Profvoetbal had ik nog niet uit mijn hoofd gezet en tot op de dag van vandaag heb ik dat nog niet uit mijn hoofd gezet. Als ik sommige jongens zie voetballen in de Eredivisie vind ik mezelf niet minder dan hen, maar zij hebben wel die mentaliteit. Ik word te snel agressief op het veld. Ik kan wel goed voetballen en voetbal misschien wel zeventig minuten goed, maar in de slotfase krijg je een zoveelste trap en dan raak je geïrriteerd en dan gaat het mis. In de jeugd, waar ik ook heb gevoetbald, alle clubs die ik in Nederland heb gehad vinden mij een moeilijke jongen. Ik hoop ooit dat een club mij de kans geeft om mijzelf te bewijzen.”

Bij Elinkwijk werd je op een gegeven moment gescout en werd je benaderd of in Polen je bij Zaglebie Sosnowiec wilde gaan voetballen. Je stemde toe, maar na minder dan een half jaar keerde je al weer terug naar Nederland. Hoe is dat zo gelopen?
“Ik ging weg omdat er veel racisme was. Ik had elke dag contact met mijn club en zei dat ik het niet naar mijn zin had. Ze hebben me vaak gevraagd om het toch te proberen, maar het ging niet. Je speelt goede wedstrijden en dan is iedereen je vriend en als je een slechte wedstrijd speelt, dan gooien je eigen fans bananen op het veld. Dat ging mij te ver.”

Gandu’s verblijfsvergunning blijkt in 2013, voordat hij naar Polen vertrekt, al ingetrokken te zijn en daardoor is hij uitgeprocedeerd. Na zijn mislukte avontuur keert hij terug naar Nederland en staat de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND) op de stoep. Zij zien zijn tijdelijke stap na Polen als emmigratie en zetten een uitzettingsprocedure op gang. Op het moment van zijn overgang naar Sosnowiec is de Congolees niet op de hoogte van de regelgeving: “Ik had me uitgeschreven in Nederland en kwam terug en ging me weer inschrijven. Toen kreeg ik een brief van de politie dat ik me moest melden bij de IND. Ze zeiden tegen me: ‘Je bent anderhalf jaar weggeweest en je bent geëmigreerd naar een ander land’. Toen kreeg ik te horen dat ik nog zeven dagen de tijd had om Nederland te verlaten. Ik kon niet bewijzen dat ik al zo lang in Nederland had gewoond. Mijn pleegouders konden ook niks voor me betekenen. Mijn moeder zei wel dat ik me gewoon ingeschreven had moeten laten, maar ik was zo koppig dat ik me had uitgeschreven. Ik had er achteraf wel naar moeten luisteren. Dat was de fout die ik had gemaakt. Iedereen maakt fouten en iedereen verdient een tweede kans, maar die fouten werden mij fataal.”

Toch zou de IND je zaak opnieuw gaan bekijken om te oordelen of je verblijfsvergunning zou moeten worden ingetrokken of verlengd. Het werd het tweede, maar daar was wel veel hulp voor nodig?
“Veel vrienden hebben me geholpen. FC Utrecht-speler Anouar Kali, mijn beste vriend, Wesley Sneijder en al de voetballers die mij kenden hebben mij ook gesteund en zodoende kwam ik ook in de media en werd mijn verhaal gehoord. Ik kreeg een voorlopige verblijfsvergunning, maar mijn Nederlandse paspoort heb ik nog altijd niet. Ik moet mijn geboorteakte nog ophalen bij de ambassade in België en van daaruit kan ik mijn paspoort aanvragen. Ik ben daar nu mee bezig en hoop dat het daarna goed komt.”

Hoe kijk je terug op die periode van nu ruim twee jaar geleden?
“Ik heb nog zo veel te vertellen eigenlijk van wat ik allemaal heb meegemaakt, maar dat past niet allemaal op één blaadje denk ik. Ik had momenten waarop ik dacht ‘nu is het klaar, ik hoef met niemand iets meer te maken hebben, ik wil er mee kappen’. Ik werd geholpen door vrienden en dat hielp. De rust is weer terug in mijn leven. Ik ben blij met iedereen, mijn vriendin en mijn vrienden. Iedereen die mij heeft geholpen, al die mensen die ik ook niet kende die mij hebben gesteund, ik ben hun echt dankbaar.”

Tegenwoordig voetbal je bij zaterdageersteklasser DHSC. Met alle plezier?
“Ja, ik voetbal daar nu met oud-profs zoals Evander Sno, Rodney Sneijder en Imad Najah. Ik doe gewoon m’n best en ik hoop dat er ooit een club komt die mij de kans geeft om mezelf te bewijzen. Als ik een Nederlands paspoort heb, gaan er dan wel deuren voor me open. Als ik op mijn vijftiende een Nederlands paspoort had gehad, dan had ik een andere toekomst gehad, dan was het heel anders voor mij gelopen. Ik zou echt een boek kunnen schrijven over alles wat ik heb meegemaakt. Je moet nooit de hoop opgeven.”