Nederlander in Afrika: ‘Als je te succesvol bent, gaat je kop eraf’

HEEMSKERK - Mart Nooij is voor even terug in Nederland. De 63-jarige trainer werkte de afgelopen zeventien jaar in Afrika en was voor het laatst werkzaam bij Saint George SC, dat hij naar drie kampioenschappen in Ethiopië leidde. Nooij vertrok in juni bij de club uit Addis Ababa en wacht nu op een nieuwe uitdaging. Voetbalzone zocht de voormalig gymleraar op in Heemskerk.

Door Gijs Freriks

Saint George
‘Mart Nooij Out, Mart Nooij Out!’. Het is een jaar geleden dat de supporters van Saint George om het ontslag van de in Beverwijk geboren Heemskerker schreeuwden. De geelhemden hadden net twee nederlagen op rij geleden, waaronder een verliespartij tegen buurman Ethiopian Coffee. Daarnaast had Saint George vier van de laatste acht wedstrijden gelijkgespeeld. De directie bleef echter achter de trainer staan en Nooij betaalde dat vertrouwen terug. Hij leidde de club voor het eerst in de geschiedenis naar de groepsfase van de Afrikaanse Champions League en pakte de derde titel op rij met Saint George. “Toen was ik opeens weer een geweldige held”, zegt Nooij tegen deze website. “Ik vreesde niet voor een ontslag. Bij zo’n club is iedere maand mooi meegenomen, dat weet je. Zo moet je het zien.”

“Saint George is een club met heel veel fans. Die fans zijn eigenlijk allemaal kleine ondernemers, want ze zorgen voor hun eigen hachje, hebben bijvoorbeeld hun eigen kraampje in de stad waar ze schoenen poetsen. De voorzitter is ook een geweldige ondernemer. Saint George is al met al niet de club voor het volk, want dat is Coffee. Zij hebben een enorme aanhang en dat zijn voornamelijk de laagstbetaalden en werklozen. Saint George is de meest succesvolle club van Ethiopië, maar is ook een club met Ethiopische wetten. Het is namelijk heel moeilijk om er vernieuwingen door te voeren, dat laat men niet toe. Dat was voor mij ook de reden dat ik er ben gestopt. Er zaten spelers in de selectie die tien, twaalf, veertien jaar bij de club speelden. Echt heel lange contracten”, vertelt Nooij.

“Met die jongens heb ik met de derde titel nog het ultieme bereikt, maar daarna is het gewoon op. Aanvoerder Degu Debebe zit al twaalf jaar bij de club en heeft onlangs weer een nieuw contract gekregen. Je kunt wel nagaan hoe oud hij is… En ik moest Adane Girma als centrale middenvelder laten spelen en Saladin Said als spits. Zij waren samen bijna 65 jaar oud. En zo waren er nog wel meer jongens die niet meerdere wedstrijden konden spelen. Het waren mijn beste mensen, maar er moest worden doorgeselecteerd. Ik wilde vervangers rekruteren en vervangers opleiden. Dat lukte niet. Ik had geen grip op het transferbeleid en er was ook geen jeugdopleiding. Echt helemaal niks. Ze hebben nu een paar jongens bij buurtverenigingen opgehaald en dan is het maar te hopen dat die het succes kunnen voortzetten.”

Sjeik
In oktober 1935 vielen de troepen van de Italiaanse minister-president Benito Mussolini Abessinië binnen, het huidige Ethiopië. Met behulp van vliegtuigen, tanks en gifgas was de strijd snel gestreden en zo werd Ethiopië onderdeel van Italiaans-Oost-Afrika. In die periode werd ook Saint George SC opgericht, door Ayele Atnash en de Griek George Ducas. De vereniging kwam al gauw symbool te staan voor het Ethiopische onafhankelijkheidsdenken en het streven naar gerechtigheid en men vond veel weerklank onder supporters. Nadat Ethiopië in 1941 weer onafhankelijk werd, groeide de aanhang van Saint George gestaag. Inmiddels is Saint George de populairste en succesvolste club van de Premier League, met 28 titels, 14 bekers en 8 Super Cups. Daarnaast heeft men het grootste budget van allemaal.

Saint George wordt financieel gesteund door Mohammed Hussein Al Amoudi, een in Ethiopië geboren Saudiër wiens vermogen in 2016 door zakenblad Forbes werd geschat op 10,9 miljard dollar. Al Amoudi verdient zijn geld in de olie, mijnbouw, landbouw, hotels, ziekenhuizen en vastgoed en met zijn zakenimperium geeft hij leiding aan veertigduizend werknemers. Voor de voetbalclub liet hij een trainingscomplex bouwen dat in maart van dit jaar werd geopend en er wordt ook gewerkt aan een nieuw stadion in Addis Ababa. Wat Nooij betreft had Saint George de infrastructuur wel eerder mogen opvijzelen: “Het is een visie voor de héél lange termijn. Zo’n lange termijn dat er eigenlijk geen uitzicht op succes is.” Nooij stond uiteindelijk 28 maanden aan het roer bij Saint George. Hij beschouwt zijn periode bij Kedus Giorgis als geslaagd, maar merkte dat de sportieve successen ook tegen hem begonnen te werken.

“De verantwoordelijkheid over de club ligt bij voorzitter Ato Abinet Gebremeskel. Op zijn beurt beroept hij zich weer op drie managers: een manager zonder diploma’s speelde technisch directeur, een ander was CEO en een ander teammanager. Die hingen boven mij. Als je als trainer heel autoritair bent of gewoonweg een persoonlijkheid bent of karakter heb, dan zijn die managers daar bang voor. Als je succesvol bent, dan krijgen de managers het daar heel benauwd van. Want: de trainer mag nooit populairder zijn dan de managers... Ik heb nooit populair proberen te doen. Als er bloemen uitgedeeld werden of wanneer er andere franjes waren, stuurde ik mijn assistenten naar voren en ging ik naar de kleedkamer (...) Ze stellen je aan voor sportief succes, maar als je te succesvol bent, gaat je kop eraf.” Nooij stapte uit eigen beweging op, maar kreeg al gauw door dat de club daar niet rouwig om was en ook niet met hém verder wilde.

Sheger-derby
Saint George ging verder met de 43-jarige Carlos Manuel Vaz Pinto; de Portugees kwam over van het Angolese Recreativo De Libolo en tekende voor twee jaar. Hij moet Saint George naar de vijfde titel op rij leiden en dient daarvoor af te rekenen met onder meer Ethiopian Coffee. Afgelopen zondag zouden beide ploegen tegen elkaar spelen, maar omwille van veiligheidsredenen werd de Sheger-derby geannuleerd. Tussen de supportersgroepen breken er vrijwel altijd ruzies uit en bij de vorige ontmoeting werd daarom al het vak van de harde kern van Saint George leeggelaten. Wanneer de topper wordt ingehaald, is onduidelijk. Nooij begrijpt wel waarom de autoriteiten de confrontatie tussen de twee ploegen uit de hoofdstad vrezen: “De uitwedstrijden in Ethiopië zijn altijd heel grimmig, met een heel fanatiek publiek. Saint George is de rijkeluisclub en heeft derhalve veel vijanden. Dat was niet altijd een pretje. Er was ook vijandigheid tegen mij, maar daarover wil ik niet uitweiden.”

“Laat ik het zo zeggen: er hebben wel enkele vechtpartijen de revue gepasseerd. In wedstrijden tegen Coffee ontaardt het eigenlijk altijd wel in een ware revolutie, die zorg leeft in voetballend Ethiopië heel erg. De mensen zoeken gewoon een incident in een wedstrijd zodat het kan escaleren. En vaak gebeurt er tijdens een wedstrijd altijd wel iets waardoor het kán escaleren. Hoe wij dergelijke uitwedstrijden toch goed konden afsluiten, is mede te danken aan mijn organisatorisch talent. Ik heb mijn spelers altijd voorgehouden: de organisatie moet goed zijn. Je moet in uitwedstrijden altijd spelen op een ‘zes’. Je moet bewust zijn van je taken op het veld, nog meer dan in thuiswedstrijden. Wij hebben in uitwedstrijden louter en alleen op onze goede organisatie geleund en zo hebben wij wedstrijden gewonnen.”

De supporters kwamen een jaar geleden tegen jou in opstand en schreeuwden ‘Martin Nooij Out!’. Ze waren niet alleen ontevreden over de slechte resultaten, maar ook over het vertoonde spel, dat te defensief zou zijn. Maar dat is wat jij dus organisatie noemt?
“Ja. In een wedstrijd waarin je geen acht, negen of tien kan halen, moet je zorgen dat je de organisatie in stand houdt. Dat hebben de supporters later ook wel leren inzien, want met die spelopvatting konden wedstrijden in de Champions League winnend worden afgesloten.”

Wat kun je zeggen over het niveau van die Afrikaanse Champions League?
“Dat niveau ligt vele malen hoger dan in de competitie. Wij speelden tegen tegenstanders uit Congo, bijvoorbeeld tegen TP Mazembe. Dat grenst aan top internationaal voetbal in Afrika, dat grensde aan het niveau van tegenstanders als Ivoorkust, Nigeria en Burkina Faso waartegen ik met Mozambique heb gespeeld. Wij konden dat niveau ook wel bereiken, maar dan moesten we wel alles uit de kast halen met als gevolg dat onze basisspelers twee weken knock-out waren. Maar we konden dat niveau dus wel bereiken. In de competitie zetten we graag hoog druk, we speelden een soort counterpressing. Het was wel moeilijk om zoiets Afrikaanse spelers duidelijk te maken. In Nederland zouden wij met Saint George in het rechterrijtje van de Eredivisie en het linkerrijtje van de Jupiler League mee kunnen doen.”

Saint George trapte de CL-poulefase af met een knappe 0-0 tegen het Zuid-Afrikaanse Mamelodi Sundowns en eindigde na zes speelronden uiteindelijk met vijf punten op de derde plaats. Mamelodi en Espérance de Tunis bereikten de kwartfinale en Wydad Casablanca uit Marokko trok in november jongstleden in de finale het langste eind, waardoor die ploeg momenteel mag meedoen aan het club-WK. “Ik heb de groepsfase slechts deels meegemaakt omdat ik toen al was vertrokken, maar na drie nederlagen ging het toernooi voor Saint George als een nachtkaars uit. Er zat echter ook niet meer in. De jongens hebben gegeven wat ze in zich hadden”, aldus Nooij, die voorheen gymnastiekles gaf in Edam en Volendam.

Robin van Persie
De voormalig trainer van de amateurploegen EVC, ZAP en VV Zeevogels zit nu een half jaar thuis en heeft zin in een nieuw avontuur. Het liefst in Afrika, het continent waar hij al zeventien jaar werkzaam was. “In Engeland, Duitsland of Frankrijk komen ons soort trainers in de tweede divisie terecht en daar heb ik geen oren naar. Er moet wel iets gebeuren, er moet succes te boeken zijn. Ik ben ook niet iemand die naar Crystal Palace zou gaan, want die ploeg zal nooit boven de streep uitkomen. Ik wil ook per se ergens werken voor de langere termijn, dat heb ik altijd gedaan. Ik heb vierenhalf jaar bij Mozambique gezeten en zesenhalf jaar in Burkina Faso. Tegenwoordig is dat bijna godsonmogelijk, want de voetballerij is erg ad hoc. De enige trainers die in grote competities lang de tijd krijgen, zijn mensen als Josep Guardiola en José Mourinho. Maar ik ben geen Guardiola. Ook daarom ga ik liever naar Afrika. Dát is mijn werkterrein en ik ken er de clubs, bestuurders en agenten.”

Nooij staat momenteel in contact met zaakwaarnemers uit Sudan en Ethiopië en zij zijn voor hem ‘bezig’ in Mozambique, Zuid-Afrika, Botswana en Zimbabwe, hoewel het laatstgenoemde land waarschijnlijk niet de volgende bestemming zal worden. “Dat is een beetje uit beeld omdat Robert Mugabe onlangs onttroond is. De competitie ligt daar nu ook stil.” Nooij heeft verder gesolliciteerd bij een club in Letland en staat ook open voor een ploeg als Al-Merrikh, de negentienvoudig landskampioen van Sudan die speelt in Omdurman. “Als die zaakwaarnemers mij daar naartoe kan brengen… Maar er lopen ook andere zaken en als er voor bepaalde landen geen reisvisum afgegeven wordt door de ambassade, dan ga ik daar ook niet heen. Als het wel kan, waarom zou ik er dan niet heengaan?”, aldus Nooij.

Nooij heeft de droom om nog één keer een land te laten plaatsen voor de Afrika Cup, zoals hij in 2010 flikte met Mozambique: “Het liefst een land dat er nog nooit aan heeft deelgenomen, zoals Namibië, of een land dat zich al jaren niet meer geplaatst heeft. Voor een land is zoiets heel belangrijk, het participeren alleen al. Dat geeft zoveel vreugde aan de mensen, dat is fantastisch. Robin van Persie zei ooit dat ze spelen voor het geluk van het Nederlandse volk en dat is exact wat ik ook als trainer beoog.” Mocht Nooij binnenkort weer werk vinden in Afrika, dan neemt hij dus opnieuw afscheid van zijn familie en drie kinderen in Heemskerk en omstreken. Hij prijst zich echter gelukkig dat hij zijn dromen kan najagen, zo vertelt hij.

“Ik ben weggegaan toen mijn jongste zoon dertien of veertien jaar oud was. Ze zijn weleens meegegaan op rondreis door Burkina Faso en zijn naar het Krugerpak in Zuid-Afrika geweest, maar grotendeels heb ik altijd in mijn eentje rondgetrokken. Mijn gezin is hier”, aldus Nooij. “Ik wil er niet over klagen. Ik heb mijn eigen ambities en ben daarin altijd gesteund. Ik heb het aangedurfd om mijn ambities en dromen te verwezenlijken. Mijn familie heeft mij altijd gesteund, anders was het ook onmogelijk om te doen.” Een vaste assistent zegt Nooij ook nooit te hebben gehad: “Ik heb altijd gewerkt met de coaches van de bond. Ik ga altijd met mijn koffertje alleen op pad en keer ook weer alleen met mijn koffertje terug op Schiphol.”