Nieuwe Kuip: een zegen of vloek voor Feyenoord en Rotterdam?

ROTTERDAM - Niet alleen op sportief gebied is het een belangrijke week voor Feyenoord. De Rotterdamse gemeenteraad neemt donderdag namelijk een beslissing over Feyenoord City, een plan waarmee het gebied rond de huidige Kuip grondig gerenoveerd moet worden. Kroon op die gebiedsontwikkeling: een spiksplinternieuw stadion voor Feyenoord, dat plaats biedt aan 63.000 mensen.

WK-finale in Rotterdam
In dat geval komt er een einde aan elf jaar getouwtrek en mislukte stadionplannen. In december 2006 kwam de zogenaamde commissie-Kerkum, die de structuur van Feyenoord onderzocht, tot de conclusie dat Feyenoord een nieuw stadion nodig zou hebben om zich te kunnen handhaven in de top van het Nederlandse voetbal. De gemeente Rotterdam zag wel wat in die plannen en wees twee jaar later drie plekken aan waar een nieuw stadion kan komen: op het huidige trainingscomplex Varkenoord, langs de Maas of langs het spoor bij station Rotterdam Lombardijen.

Men koos voor de plek langs de Maas, waar een nieuwe metrolijn, een sportcampus, woningen en tienduizend parkeerplaatsen bij moeten komen. De totale kosten werden geschat op zo’n één tot twee miljard euro. Het stadion moest plaats bieden aan 75.000 mensen en de finale van het WK 2018 moest in Rotterdam worden afgewerkt. In eerste instantie zou de gemeente eind 2008 een beslissing nemen over het project, maar pas medio 2012 verdween dit plan in de prullenbak. Intussen waren er in de gemeenteraad al de nodige twijfels ontstaan over de financiële situatie van Rotterdam.

De gemeente wilde ook graag kijken naar het renoveren van De Kuip. Red De Kuip, een groep van architecten, ondernemers en bouwkundigen, presenteerde een plan voor een modernisering van het huidige stadion. Het plan was veel goedkoper dan een nieuw stadion, maar de club wilde vasthouden aan nieuwbouw en presenteerde een nieuw plan. Voor 313 miljoen moest er een stadion verrijzen op Varkenoord. De gemeente werd gevraagd om een garantstelling van 165 miljoen. Het stadsbestuur stond achter de plannen, maar de gemeenteraad gooide uiteindelijk roet in het eten. Doordat D66 en Leefbaar Rotterdam tegenstemden, werd dit plan ook van tafel geveegd

Feyenoord-City
Nu, een krappe drie jaar later, gaat de raad opnieuw een beslissing nemen over een nieuw stadion in Rotterdam-Zuid. Opnieuw ligt er een plan voor een onderkomen langs de Maas. Het nieuwe stadion vormt een onderdeel van een gebiedsontwikkeling van Rotterdam-Zuid, wat Feyenoord City wordt genoemd. Er moet onder meer een promenade komen met winkels, cafés, restaurants, attracties en uitgaansgelegenheden. Langs de Maas verrijst ook een boulevard, terwijl De Kuip een nieuwe bestemming krijgt. Het hele project moet ongeveer één miljard kosten, terwijl de kosten voor het nieuwe stadion worden geschat op 365 miljoen.

In het nieuwe stadion moeten diverse evenementen kunnen plaatsvinden, zo schrijft Feyenoord City op de website. Er wordt gemikt op acht evenementen per jaar, waaronder het huidige MonsterJam, festivals en andere sportevenementen. Concerten kunnen er alleen gehouden worden mits ze om 23.00 uur afgelopen zijn, omdat het stadion geen akoestisch dak krijgt, dat voorkomt dat er geluid naar de omgeving lekt. “Dan kun je je geld beter ergens anders in investeren”, aldus architect David Gianotten.

De gemeente moet hier 135 miljoen aan bijdragen. Rotterdam moet voor 60 miljoen de bouwgrond kopen, 35 miljoen neerleggen om infrastructuur rond het nieuwe stadion te ontwikkelen en krijgt voor 40 miljoen aandelen in het nieuwe stadion. Het lijkt er momenteel op dat de gemeenteraad voor het plan gaat stemmen. Leefbaar Rotterdam, PvdA, D66 en CDA zien waarschijnlijk wat in het plan, terwijl de SP en de VVD nog twijfelen. Groenlinks en Partij van de Dieren gaan donderdag wel tegen stemmen. “Het stadion is voor Feyenoord, maar Feyenoord City is voor de Rotterdammers”, zei PvdA-fractievoorzitter Leo Bruijn tegenover het Algemeen Dagblad. D66-fractievoorzitter Samuel Schampers vulde tegenover hetzelfde medium aan. “Natuurlijk zitten er nog wat haken en ogen aan, maar dit is goed voor de gebiedsontwikkeling en heeft een positieve uitstraling op de omliggende wijken.”

Volgens de Rotterdamse D66 moet de relatie tussen de Feyenoord-directie en de supporters in de komende jaren wel verbeteren. Mede hierdoor zouden de kosten om wedstrijden van Feyenoord te beveiligen al jaren gigantisch zijn. “De huidige directie moet weg als er een nieuwe Kuip komt. Al jaren wordt vanuit de raad en ook de politie aangedrongen op een betere relatie met de supporters. Maar daar is al vijf jaar lang niets mee gedaan. Het bestuur heeft goede dingen gedaan op andere vlakken, maar de relatie met supporters is slecht”, stelde Jos Verveen van de Rotterdamse D66 in gesprek met De Telegraaf. Later werd dit overigens tegenover de Volkrant afgezwakt. Het eisen van een vertrek van de Feyenoord-directie is 'onzin', maar men vindt wel dat de relatie tussen de supporters en de directie moet verbeteren.

Onzekerheden
Dat de relatie tussen de directie en de supporters niet optimaal is, is niet bepaald een geheim. Het nieuwe stadion is een van de pijnpunten in die relatie, want een deel van de supporters heeft zo zijn twijfels over de bouw van een nieuw onderkomen. In april sprak supportersvereniging FSV De Feijenoorder al openlijk zijn twijfels uit over het plan. Er waren voor hen teveel onzekerheden om ja te zeggen tegen de plannen van Feyenoord City. Zo twijfelt men bijvoorbeeld of een nieuw stadion er daadwerkelijk voor zorgt dat Feyenoord qua budget op hetzelfde niveau komt als Ajax en PSV.

Volgens onderzoeker Pieter Nieuwenhuis van het bedrijf Hybercube, dat de raad en Feyenoord City van advies voorziet, is dat spelersbudget heilig. “Ik heb geen goed zicht op de sommetjes die achter het spelersbudget schuilgaan. Er zijn maar weinig clubs in Europa die zich een stadion van 365 miljoen euro kunnen permitteren. En dit stadion draait alleen op Feyenoord en horeca. Dus ik hoop maar dat ze de juiste berekeningen hebben gemaakt”, sprak hij tegenover het Algemeen Dagblad. Nieuwenhuis stelt dat men iemand moet vinden die garant staat voor het spelersbudget of een eventueel tekort aanvult. Om de kosten terug te verdienen, moet er namelijk Europees voetbal gespeeld worden in een vol stadion. Zonder een fatsoenlijke selectie is dit niet te halen.

Daarnaast heerst er angst dat het voortbestaan van de club in gevaar zal komen door de financiële risico’s die het neemt met een nieuw stadion. Er rest namelijk nog 230 miljoen die niet door de gemeente betaald wordt. Dat bedrag moet worden opgehoest door investeerders, banken en de club Feyenoord. Men is daarnaast bang dat de sfeer van de huidige Kuip niet te evenaren is. “Onbegrijpelijk. Het unieke van de Kuip krijg je nooit meer terug. En of je dat geld ooit terugverdient van een nieuw stadion: ik moet het nog zien. En ze hebben straks niet eens genoeg parkeerplaatsen! Nog minder dan ze nu hebben!”, sprak clubicoon Willem van Hanegem erover tegenover het Algemeen Dagblad.

Zogenaamde ‘vernieuwbouw’ van De Kuip zou echter geen optie zijn. “De combinatie van een relatief lange bouwperiode, het risico van verdere uitloop door de complexe fasering en techniek, de onzekere voetbalkalender en de genoemde veiligheidsrisico’s maakt het risico van vernieuwbouw hoog. Samen met de teruggang in exploitatie tijdens de bouw en het negatieve effect daarvan op het spelersbudget en de relatief hoge stichtingskosten, leidt dit tot de conclusie dat vernieuwbouw op de bestaande locatie geen volwaardig alternatief is voor nieuwbouw”, schrijft Feyenoord City op zijn website.

Verder zijn er zorgen over de parkeergelegenheid rond het nieuwe stadion, zoals Van Hanegem al stelde. Zo wil men meer wijken in Rotterdam-Zuid afsluiten op wedstrijddagen. Voor wijken die niet afgesloten kunnen worden, zal men een hoger ‘evenemententarief’ rekenen. “We hopen het gedrag van de supporters dusdanig te veranderen, dat steeds meer mensen met de fiets of het openbaar vervoer komen. Wie tóch in de auto stapt, maakt hopelijk gebruik van een nieuw systeem waarin Feyenoord een toegangskaartje met een parkeerplaats combineert”, zei Pex Langenberg, de Rotterdamse wethouder mobiliteit, tegenover het Algemeen Dagblad.

Dit baart de supportersvereniging zorgen, omdat bepaalde fans dan veel langer onderweg zullen zijn naar De Kuip. Parkeren rond het stadion is nu al een probleem, maar dat zal erger worden als er in de toekomst minder parkeerplekken zijn. Oud-trainer Leo Beenhakker woont in de buurt van het stadion en vindt de mobiliteit van Feyenoord City onbegrijpelijk: “Als een wedstrijd afgelopen is, is de hele wijk anderhalf uur geblokkeerd. En dan heb ik het alleen nog maar over het kleine parkeerterreintje bij ons. De voorzieningen om te parkeren zijn er helemaal niet”, zei Beenhakker bij een debat over het megaproject, eind maart.

“Feyenoords strategie is om het nieuwe stadion, in 2012 al onhaalbaar, zodanig op te blazen dat de kosten buiten ieders voorstellingsvermogen komen. Met steun van de burgemeester en wethouders komt het er dan wel door. Eenmaal opgestart is het megaproject niet meer te stoppen. (...) Zonder club is De Kuip niets en zonder De Kuip is de club niets”, liet emeritus hoogleraar Integraal Ontwerpen Hennes de Ridder, verbonden aan de TU Delft, er geen misverstand over bestaan in een opiniestuk in het Algemeen Dagblad.

Toch, ondanks alle haken en ogen, lijkt de gemeenteraad dus wel voor het plan te gaan stemmen. Het nieuwe stadion lijkt een impuls gaan vormen voor de stad Rotterdam en de club Feyenoord. De scenario’s die door Feyenoord City worden geschetst, zijn bijzonder rooskleurig. Bovendien belooft men met de bouw van het stadion rekening te houden met de wensen van de Feyenoord-supporters. Op die manier moet er in 2022 een fantastisch stadion verrijzen in Rotterdam-Zuid. “De Kuip was bij de opening in 1937 ook vernieuwend, gebouwd van staal en dienend als voorbeeld voor stadions als Bernabéu (1947), Nou Camp (1957) en Azteca Stadion (1966). Feyenoord heeft de ambitie om ook nu weer het meest innovatieve, iconische en duurzame stadion van Europa te maken”, stelt Feyenoord-City. In 2019 moet de eerste paal de grond in gaan, mits de Rotterdamse gemeenteraad donderdag dus instemt.