De revolutie en vermagering van Ajax

Iedere voetballiefhebber heeft afgelopen week aandachtig zitten kijken naar Ajax - Feyenoord. En iedereen heeft weer een andere mening, zo ook Willem van Hanegem. Hij ziet een achteruitgang bij Ajax. Hij benadrukt dat nog eens met de woorden ‘het staat niet eens stil, het wordt minder’. Ik ben het hier slechts gedeeltelijk mee eens, en ik zal uitleggen waarom.

De ‘fluwelen revolutie’ is een sterk staaltje marketing, want bij ieder ander dan Johan Cruijff had het juist voor meer onrust gezorgd. Door het een fluwelen revolutie te noemen in plaats van een ordinaire coup kon het de beloofde bestuurlijke rust en vertrouwen uitstralen waar de supporters, en schijnbaar de club, naar snakten. Dat het er nu na vierenhalf jaar niet zo goed uitziet, is voer voor de critici om af te vragen of het beleid zo wel zin heeft.

Dat Cruijff van tevoren heeft gezegd dat het minstens vijf jaar zou duren voor je kunt oordelen maakt blijkbaar geen indruk, want elke keer wanneer Ajax de groepsfase Champions League niet heeft overleefd klinkt er gelach op uit andere hoeken uit Nederland, terwijl we de punten juist zo hard nodig hebben als Eredivisie. De revolutie draait om het opleiden van wereldklassejeugd en het terugbrengen van Ajax naar de Europese top. Om het heel kort uit te leggen, komt het neer op extra geïndividualiseerde en gespecialiseerde training wat moet leiden tot betere individuele prestaties, die in het eerste elftal samen moeten komen tot een geoliede voetbalmachine met veel individuele kwaliteiten, acties en aanvallende intenties.

Wat voor de hand ligt, maar veel mensen vergeten, is dat de jeugd niet van de een op de andere dag kan veranderen van goed naar uitzonderlijk talent. Er gaat tijd en werk in zitten om een talent te laten groeien. Hun carrière begint eigenlijk pas als ze bij het eerste team komen, maar daarmee eindigt het opleiden niet. Als een speler op zijn zestiende gehaald wordt door Ajax, deze op zijn achttiende of negentiende doorbreekt en op zijn eenentwintigste naar een andere club gaat, heeft hij wel al vijf jaar van de Ajax-opleiding genoten.

De definitie van eigen jeugd van de FIFA is: ‘iedere speler, die tussen vijftien en eenentwintig, voor drie achtereenvolgende jaren bij dezelfde vereniging speelt, ongeacht zijn nationaliteit’. Hiermee gaat al een deel van de critici de mist in dat Ajax (veel Deense) talenten op hun zestiende haalt en dat dit geen eigen jeugd zou zijn. Maar dit is juist de filosofie van Cruijff omdat Nederland alleen een veel te kleine visvijver is om wereldtalenten op te kunnen leiden. Daarnaast concentreren de aankopen van Ajax zich juist op deze jonge doelgroep.
Als je (aankoop)beleid op deze doelgroep is afgestemd en je toch elk jaar minstens een of twee sterkhouders verliest, terwijl je talenten nog wat tijd nodig hebben om aan te sluiten op het niveau, gaat het kwalitatief achteruit. Ik geloof dat Ajax dit jaar inderdaad zijn minst kwalitatieve jaar heeft, maar tegen Feyenoord zag je af en toe Ajax knap onder de druk uit voetbalde. Iets wat ze voorheen helemaal niet hadden gekund. En dan te bedenken dat de 'revolutietalenten' er nog aan komen. Met de aankomende talenten uit Jong Ajax en de A-jeugd denk ik dat dit de eerste generatie is die het gat kan vullen, waardoor vanaf volgend seizoen juist verder gebouwd kan worden in plaats van dat de kwaliteit achteruit gaat. Al helemaal omdat ik geloof dat de kwaliteit van deze selectie minder is, en dit gat dus kleiner is. Of het beleid zijn vruchten af gaat werpen moet echter nog steeds blijken.

Al helemaal omdat het beleid er voor zorgt dat de nodige ervaring gemist wordt. De oorlog gaat niet gewonnen worden met een Zimling, die ruimschoots te kort schiet. Het rare is dat juist de selectie van de gouden jaren uit de jaren ‘90, waarvan nu een deel leiding geeft aan Ajax, hoog opgeeft van de ervaren krachten van toen. Mannen zoals Danny Blind, Frank Rijkaard en Jari Litmanen. Door die ervaring kon het team juist een extra stap maken naar succes. Daarin is het logisch dat het aankoopbeleid van Overmars de nodige kritiek ontvangt. Aan de ene kant omdat de talenten er nog niet zijn en aan de andere kant omdat de ervaring die gehaald wordt ondermaats is. Dat er al gesproken is met een Wesley Sneijder, Klaas-Jan Huntelaar of Rafael van der Vaart geeft al aan dat ze daar zelf ook bewust van zijn, maar omdat de spelers van dit kaliber nu nog niet willen mist die ervaring nu. Dat deze spelers over een of twee jaar wel de stap terug willen maken zou misschien wel een hele goede timing kunnen zijn omdat de revolutie juist dan zou moeten beginnen. De spelers van dat niveau zouden normaal gesproken niet naar Ajax gaan, maar door hun verleden kunnen ze eerder verleid worden dan een willekeurige andere speler van voormalig topniveau.

Dat het beleid gaat slagen moet juist de komende drie jaar blijken, in plaats van de afgelopen vijf jaar. Dat er een kwaliteitsvermindering plaats heeft gevonden wordt naar mijn mening momenteel op de koop toe genomen. Dat Ajax in die jaren vier keer kampioen is geworden is juist erg knap. Dat PSV nu bovenaan staat is goed voor Nederland om de gezamenlijke concurrentie te vergroten en er samen sterker van te worden. Dit heeft het Nederlandse voetbal absoluut nodig. De kans dat er een tweede team naar de groepsfase van de Champions League gaat moet groter worden, waardoor er op termijn juist ook weer meer punten verzameld kunnen worden voor de Europese coëfficiëntenlijst. Niet alleen voor Ajax zijn de komende jaren beslissend, ook voor de Eredivisie. De komende jaren moet blijken of de Eredivisie een vrije val gaat maken in Europese plaatsen en daarmee punten of dat ze nog net aan kunnen haken en de huidige plaats kunnen behouden en aan de hand van Ajax, PSV en natuurlijk Feyenoord misschien wat op kunnen krabbelen.