De zwijgende zuilen van Palmyra

De ruïnes zinderen onder de marteling van de woestijnhitte. Langzaam begint de late ochtendzon de rozerode stenen scherper te kleuren. Vanaf het kasteel Fakhr-al-Din al-Ma'an, gelegen op de top van een berg, genieten we van het adembenemende uitzicht over de Stad van Duizend Zuilen: Palmyra. Hier, niet ver van de grens met Irak, in de spookstad die eens toebehoorde aan de legendarische Koningin Zenobia, zal duidelijk worden dat de faam van de Nederlandse voetbalstijl tot diep in de wereld is doorgedrongen.

Samen met een vriend reisde ik door het Midden-Oosten (2009) en nu waren we tot diep in de woestijn getrokken, oostelijk Syrië in. Pas aangekomen vanuit Homs, waren we na wat 'abracadabra' (en teveel fooi) met een bedoeïenen-jongen op zijn prehistorische motorfiets gestapt. Met zijn drieën op dat oude beestje crossten we al zandhappend naar de voet van de berg, vanwaar we nu de verwoestte stad aanschouwden. Volgens de Hebreeuwse Kronieken is Palmyra (of Tadmur) ooit tot stad gebouwd door de Israëlitische koning Salomo. Hoe hij, in al zijn illustere wijsheid, op het idee gekomen is om midden in deze zandbak een stad te bouwen is voor mij nog altijd een vraag. Maar Palmyra groeide uit tot een machtige handelsstad en rustplaats voor karavanen tussen de Middellandse zee en de Perzische golf.

Na lang onderhandelen en alsnog teveel betalen, huren we kamelen van de Engelssprekende bedoeïenen-jongens. Ze zijn er blij mee, ondanks zijn rotte gebit lukt het de oudste om vriendelijk te glimlachen. Wanneer hij mij zelfs een slok van zijn beker koffie aanbiedt bedank ik vriendelijk. We dalen af naar de stad en verkennen urenlang de uitgestrekte zuilengangen, graftombes en inscripties.

Ten laatste beklimmen we de tempel van de afgod Baäl (of Bel), die nog overeind staat. De bedoeïenen-jongens zijn klaar met de dag en in een groepje staan ze buiten de tempel te praten. Als wij weer naar buiten komen geven we ze Amerikaanse sigaretten. Een jongen vraagt waar we vandaan komen. Are you from Holland? Zijn gezicht betrekt en met een rimpelend voorhoofd zegt hij: What happened at the Euro Cup 2008? We all thought Holland would be the Champion? Nu was mijn romantische idee over bedoeïenen met eeuwenoude gewoontes al wat veranderd toen ik naast de eerste de beste tent een enorme schotelantenne zag staan. Maar het was toch onverwacht om aangesproken te worden over de prestaties van ons nationale voetbalelftal, terwijl zij in 'the middle of nowhere' de hele dag kamelen staan te verhuren.

Niet lang daarna zitten we, leunend tegen de tempel van Baäl, te keuvelen over het Nederlands voetbal. De beste spreker, Adnan, vraagt zich hoofdschuddend af waarom Emanuelson maar niet definitief doorbreekt met zijn goede techniek. Ook vond hij PSV erg goed spelen in de topper tegen Ajax. Afellay is de beste van de Eredivisie en hem wordt snel een grote club voorspeld. Groningen (uitspraak Chg'ronieng'h) is voor de toekomst een kampioenskandidaat.

Voor elke Amerikaanse sigaret die ze krijgen staan ze erop dat wij er ook een van hen aannemen. Diep trekkend van mijn geruilde sigaret, waar van alles in lijkt te zitten behalve tabak, geniet ik van de salamanders die met speels gemak de muren beklimmen. Even droom ik weg over de Koningin van het Oosten, Zenobia, de laatste heerseres van van Palmyra. Een buitengewone schoonheid die heerste van Anatolië tot Egypte, totdat de legionairs van de Romein Aurelianus de stad vermorzelden.

Het is opzienbarend hoe behoorlijk Adnan het Nederlands voetbal kent. Het is dan ook niet onwaarschijnlijk dat deze jongens hun gehele vrije tijd aan het voetbal besteden. De Eredivisie is niet meer wat het geweest is, maar wél tot hier doorgedrongen. Toch blijkt de grootste aantrekkingskracht in ons nationale elftal te zitten. Ze loven de aanvallende stijl en het verzorgde spel van Oranje op het EK 2008. Adnan heeft geen idee waar Holland op de kaart ligt maar ons voetbal kent hij. Adnan noemt zelfs Cruijff als icoon van ons voetbal. Het voelt toch als een soort eer dat hier, diep in de woestijn, een bedoeïenen-jongen zo vol lof over het Nederlands voetbal spreekt. Het maakt mij duidelijk dat we de Nederlandse voetbalcultuur weliswaar niet hoeven te overschatten, maar dat gepaste trots op ons toch kleine voetballand terecht is.

Loom geworden, wandelen we in de namiddag terug naar de oase waar de tenten staan, achteloos stappend over de eeuwenoude stenen. Terwijl Adnan er nog steeds niet helemaal over uit is wat de tactiek van Bert van Marwijk precies moet zijn, bedenk ik mij dat (zoals overal in het Midden-Oosten) zelfs hier voetbal dus mateloos populair blijkt. Ik weet niet of het WK in Qatar een goed idee is, maar aan belangstelling vanuit de Arabische wereld zal het niet ontbreken.

Denkend aan de huidige onlusten haal ik mij Syrië terug voor de geest, de rustige bevolking, de rijke cultuur en de gastvrije houding. Wat zouden die jongens nu doen? Veel toeristen zullen er niet meer zijn. Zouden ze mensen of voedsel smokkelen vanuit Iran? Of wapens? Meevechten doen ze niet denk ik, of ze moeten worden betaald. Zouden ze de Eredivisie nog volgen nu die gekke Malki zoveel scoort?

Uiteindelijk weten we niet wat de toekomst zal brengen. De zuilen van Palmyra zullen het wel overleven. Babyloniërs, Grieken, Perzen en Romeinen, ja vele volken en machten hebben zij al aanschouwd. Ze staren roerloos naar al die dwaasheid om hen heen, koesteren de zon en wachten geduldig op wat de volgende dag brengen zal. In hun schitterend zwijgen ligt meer verborgen dan in menselijk spreken. Die jongens, ik zal ze niet meer ontmoeten. Het was zo maar een gesprek over het Nederlands voetbal, ergens ver weg tussen de uitgestrekte ruïnes van een spookstad, maar het had net zo goed hier aan de keukentafel kunnen worden gevoerd. Zij daar, wij hier. Enfin, het zij zo, ik denk dat ik maar eens een balletje ga trappen vanavond of dromen over de Koningin van het Oosten.