De punt naar achteren, sleutel tot succes.

Mijn ouders ergeren zich er soms dood aan. Elke dag moet ik gewoon wat horen, zien of lezen over de kersverse landskampioen van Nederland. Ajax gaat me aan het hart. Zeven jaren lang ergens in mei weer een verlies verwerken. Afgelopen seizoen was het eindelijk weer mijn beurt om te juichen. Ik was bij het laatste kampioenschap nog maar een kleine jongen, en de grote successen in Europa ken ik alleen maar van de beelden. Dit kampioenschap voelt voor mij als het eerste kampioenschap wat ik heel bewust als Ajacied heb mee mogen maken. Veel tijd om na te genieten wordt mij echter niet gegund. Amper een maand later is de voorbereiding op het nieuwe seizoen alweer gestart. Moeilijk heb heb ik het er niet mee. De voorbereiding is altijd een mooie mogelijkheid om de talenten van de toekomst aan het werk te zien. Bovendien kan ik altijd wel de discussies over opstellingen waarderen.

Opstellingen maken, het is een gewoonte geworden. Bij het lezen van opstellingen over Ajax valt mij altijd direct één ding op: "het heilige 4-3-3". De meeste Ajacieden zullen deze formatie gebruiken, voor het maken van de opstelling. Het 4-3-3 systeem staat voor attractief voetbal, met veel aanvallen over de vleugels. Nu kun je het middenveld van het 4-3-3 systeem op twee manieren invullen. Met de punt naar voren (het zogenaamde 4-2-1-3 systeem) en de punt naar achteren (4-1-2-3). Frank de Boer heeft al toegezegd het 4-1-2-3 systeem te gaan gebruiken. Nu zullen ongetwijfeld een boel mensen denken: "Dat maakt toch geen verschil?", maar dat maakt het wel degelijk. Aan de hand van een aantal punten zal ik proberen duidelijk te maken wat het verschil is.

De aanvallende middenvelder(s), de controleur(s) en de backs.

Bij het 4-2-1-3 systeem ligt het accent op de aanvallende middenvelder. De opbouw verloopt via de centrale verdediging en Christian Eriksen naar de aanvallers. Nadeel hiervan is dat Eriksen zich ver moet laten terugzakken om de bal op te halen. Het kost veel energie en bovendien wordt de afstand met de aanvallers groter. In het 4-1-2-3 systeem, is de veldbezetting beter verdeeld. De ruimte die Eriksen normaal bezet, wordt dan door twee middenvelders verdeeld. Dit heeft als effect meer toevoer van ballen naar de aanvallers. Maar bovendien is er weer ruimte voor de backs om op te komen. In het 4-2-1-3 systeem, kunnen de back alleen opkomen als ze kruizen met de twee controleurs. In het 4-1-2-3 systeem kunnen de backs in het speelveld van de controleur lopen. Daardoor wordt het speelveld beter verdeeld en zijn er meer mogelijkheden tot combinaties.

De spits en de buitenspelers.

In het 4-2-1-3 systeem is de wisselwerking tussen de aanvallende middenvelder en de spits van groot belang. Mounir El Hamdaoui was de centrale spits van Ajax. In het 4-2-1-3 systeem dat Martin Jol hanteerde liet El Hamdaoui zich ver terugzakken. Zover dat het werkgebied van Eriksen verkleind werd en zijn eigen werkgebied groter. In eerste instantie lijkt daar weinig mis mee, maar laten we even verder kijken. In de voorgaande alinea heb ik verteld dat de backs niet, of nauwelijks in de aanval kunnen worden betrokken. Als de spits dan ook nog eens het werkgebied van de aanvallende middenvelder verkleint, kun je voorin de bal moeilijk kwijt. In het 4-1-2-3 systeem is de diepe spits aanspeelpunt en afmaker. Met de opkomende backs, de twee aanvallende middenvelders en de twee buitenspelers heb je dus al 6 spelers die meedoen in het aanvalsspel.

De centrale verdedigers en de controleur.

Het werkgebied van de twee centrale verdedigers is evenals dat van de spits klein. De taken zijn echter duidelijk, de spits(en) van de tegenstanders van scoren afhouden. In balbezit kan de controleur doorschuiven waardoor er voor de centrale verdedigers meer ruimte ontstaat voor de opbouw. In het 4-2-1-3 systeem met twee controleurs ligt dat lastiger, dan ontstaat er in de opbouw minder ruimte waardoor de centrale verdedigers vaak gedwongen worden om de lange bal te spelen. Dit fenomeen zag je onder Martin Jol veel voorkomen en werd onder Frank de Boer stopgezet.

Als je alles tegen elkaar afzet, kun je bijna niet meer om het 4-1-2-3 systeem heen. Er zijn echter ook nadelen. De aanvallende middenvelders moeten verdedigende taken niet uit het oog verliezen en in mindere mate geldt dit ook voor de buitenspelers. De spits moet zich houden aan de taken die hem toevertrouwd zijn, voorin blijven als aanspeelpunt en niet het middenveld inlopen. Daarom is het ook wel te begrijpen dat De Boer, El Hamdaoui slachtofferde voor Siem de Jong. In mijn ogen moet het 4-1-2-3 systeem worden gehanteerd bij Ajax en hoop jullie te hebben overtuigd van hetzelfde.