De erfenis van Joao Havelange

Geboeid door het verhaal sla ik weer een bladzijde om. En voor ik het weet de volgende , en de volgende, en dan toch maar die laatste die niet de laatste zou zijn, maar één van de vele bladzijden die ik omgeslagen heb. Inmiddels kijkt de klok me boos aan, omdat het weer veel te laat is en morgen weer in de schoolbanken moet zitten. Alleen die schoolbanken doen me nu niks. Wat me wel doet is het verhaal van voormalig FIFA-president João Havelange, die ruim dertig jaar op de FIFA-zetel gezeten heeft.

Havelange, die volgens Braziliaanse tradities een onuitspreekbare naam toegewezen heeft gekregen, heet voluit Jean Marie ‘João’ Faustin Godefroid Havelange en werd geboren op 9 mei 1916 in Rio de Janeiro. Havelange begon zijn carrière als voetballer bij Fluminense. Hij bleek niet zoveel talent te bezitten als generatiegenoot Leonidas en hij focuste zich op een andere sport: zwemmen. Hiervoor had Havelange wel degelijk talent, maar vooral doorzettingsvermogen en motivatie. Zwommen zijn trainigsmaatjes 400 meter, dan zwom Havelange er duizend. Trainde zijn medezwemmer anderhalf uur per dag , dan trainde Havelange er vier uur per dag. De motivatie om de beste te worden zat er toen al in.

Havelange bleek in tegenstelling tot voetbal wel het zwemtalent te bezitten en dat werd zichtbaar. Tien jaar lang won Havelange elke wedstrijd waar hij aan deelnam. Hij was kampioen van Rio, kampioen van Brazilië en kampioen van Zuid-Amerika. Hij wilde de droom van zijn vader verwerkelijken en dat is gelukt. Zijn vader, die in 1933 stierf aan een hersenbloeding, vroeg zijn zoon om zijn land te vertegenwoordigen op de Olympische Spelen in 1936 te Berlijn. Destijds waren er nog geen vliegtuigen en zodoende arriveerde Havelange zes dagen van tevoren en kon de Braziliaanse zwemploeg niet meer aan hun conditie werken. Zo kwam het dus dat Havelange een conditionele achterstand had op zijn tegenstanders en hij kon geen ijs breken.

Alleen de Spelen in Berlijn hadden maar één doel: het nazi-regime van Hitler promoten. Ook kon je duidelijk zien dat Duitsland zich aan het herbewapenen was. De feiten logen er niet om , alleen wilden sommige mensen dat niet zien. Eén daarvan was Havelange. Havelange sprak alleen van de superieure organisatie en de 75% kortingen. Wat hij niet zag is dat Hitler de zwarte Amerikaanse atleet Jesse Owens weigerde te feliciteren. Dat hij de nummer twee op de atletieknummers wel feliciteerde, omdat het een Duitser was. Havelange zag ook niet dat de Propagandaminister Goebbels Owens voor ‘zwarte huurling’ had uitgemaakt.

Naast het zwemtalent had Havelange een zakeninstinct. Na afgestudeerd te zijn als jurist werd hij klerk bij een kleine busonderneming. De onderneming waar Havelange werkte nam een andere busonderneming – Viação Cometa- over, zodat er jaarlijks dertig miljoen mensen werden vervoerd. Havelange beweerde president-directeur te zijn, maar zijn ex-beste vriend Dr. Lobo ontkent dat. "Havelange heeft in de bestuursraad gezeten, maar de titel president-directeur heeft hij nooit gehad", zo tekent Dr. Lobo op. Wat niet te ontkennen valt is dat Havelange van Viação Cometa een relatief grote onderneming heeft weten te maken.

Het besturen leek ook in Havelange te zitten. Na de Spelen van Helsinki in ’52 - dit keer deed Havelange mee met het waterpoloteam - werd Havelange in 1957 vice-president van de CBD, de Braziliaanse sportbond. Toen Havelange vice-president werd was de Braziliaanse voetbalploeg een zooitje. De beruchte ‘Slag van Bern’ getuigt daarvan. Ook tijdens een Europese tournee van de ‘Gouden Kanaries’ lieten de Brazilianen zich van hun slechtste kant zien. Zo vielen ze de officials aan in Wenen. Twee jaar later zou Brazilië op het wereldpodium staan. En precies op dat moment werd Havelange president van de CBD. Brazilië, dat beschikte over een buitengewone talentvolle ploeg, met spelers als Garrincha, Pelé, Didi en Váva, startte in de groepsfase tegen Oostenrijk. Feola liet Garrincha en Pelé buiten de ploeg en Brazilië won met 3-0. De volgende wedstrijd was tegen Engeland. Eindstand: 0-0. De volgende tegenstander: Rusland. Garrincha werd opgesteld, evenals Zico en Pelé. Rusland zou de recordboeken zijn ingegaan als ‘meeste tegendoelpunten op een WK’ als alle kansen erin geschoten waren. Zoals bekend won dit fenomenale team het WK. Havelange heeft veel te danken aan dit team. Alleen wil de ‘self-made’ man dat niet aanvaarden. Havelange was een egoïst pur sang.

Tijdens zijn presidentschap bij de CBD wilde Havelange het hogerop zoeken. Zijn doel: President van de FIFA worden. Dat doel moest koste wat het kost gerealiseerd worden. Havelange werd president, als opvolger van Sir Stanley Rous. Rous was een eerlijk man, in tegenstelling tot Havelange. Havelange lobbyde voor zijn presidentschap door middel van betalingen met zwart geld. Zoals bijvoorbeeld het betalen van de hotelrekeningen en de vluchten. Zijn secretaris Helmut Käser kwam daarachter toen hij aan de vertegenwoordigers vroeg waarom ze op Havelange gestemd hadden. Het antwoord luidde: "Al had Havelange onze tickets niet betaald hadden we ook niet kunnen stemmen." Zo kwam Havelange op corrupte wijze aan het presidentsschap.

Onder zijn bewind is een WK een bron van grote inkomsten. Samen met Horst Dassler heeft hij daar voor gezorgd. Dassler kocht namelijk de sponsoren van Havelange voor een dusdanig bedrag dat Havelange zijn beloftes in kon lossen. Dassler verkocht ze vervolgens weer voor miljoenen door aan de grote bedrijven, zoals Sony, JVC en Coca Cola.

Nu zijn we bijna veertig jaar verder. Sepp Blatter zit op de zetel. Blatter die eerst niet veel deed dan de dure Zwitserse Longine-horloges aan Havelange verkopen. Hij had wel een bestuursfunctie binnen de FIFA: secretaris. Nu, na twaalf jaar Blatter- die van Havelange-makelij is- staan er binnenkort weer verkiezingen voor de deur. Blatter, die op corrupte wijze president werd, met de beruchte enveloppen. De enveloppen die ervoor zorgden dat niet de Zweed Lennart Johansson, die daarvoor al vele jaren UEFA-president geweest was, maar Blatter FIFA-president maakte. Eigenlijk zit Havelange nog steeds op de troon, alleen in een ander pakje. De dubieuze beslissingen getuigen van de Havelange-school. Blatter draagt nog altijd een erfenis: de erfenis van Havelange.